Te Hono ki Rarotonga : - waiata and haka lyrics Tāmata Toiere English Māori Menu Ako Kāinga He kōrero mō te paetuku Ngā Rauemi Tirotiro NGĀ MEA HOU MOMO KAITITO KAPA HAKA TAU Rapua Rapua Ētahi atu kōwhiringa Hononga Koha mai Whakapā mai Te Iti Kahurangi - Te Hono ki Rarotonga Kaitito Kīngi Kiriona Kua hau ngā rongo o Kingi Kiriona (nō Ngāti Ruanui, Ngā​ti Kahungunu, Ngāti Apa) mō ā​na titonga waiata, mo āna mahi whaikōrero me āna mahi a Rēhia anō hoki.  I puta tuatahi ai tōna rongonui i te wā e kuraina tonutia ana ia,  ka eke ia ki ngā taumata whakaihuwaka o ngā whakataetae Manu Kōrero mō te wāhanga reo Māori me te wāhanga reo Pākeha.  Ko taua momo rā i kawea atu e ia ki ngā whakataetae kapa haka ā-rohe tatū atu ki Te Matatini.  Pānui tonu Ngā waiata a te kaitito Te Piki Tūranga                Tērā koia ko Okewa                Te parekawakawa ki a Taupiri               ​               Haea iho nei e te ata                Mōhou e taku Arikinui ​5... haere tonu Te Hono ki Rarotonga                Tūrou!  Tūrou! ​               E noho ana i te toka ki Ngātangiia e ​               Te iringa tēnā o Tainui e                I Te Moana-nui-a-Kiwa ​5      ... haere tonu Te Ōhākī o Wiremu Tāmehana                Ringa pākia!                Te ōhākī o Wiremu Tāmehana                I tutuki i a Tupu Taingākawa ​               Ko Kīngi Mahuta kei tōna māhunga ​5      ... haere tonu Te Ipukarea Te Hono ki Rarotonga Kaitito: Kīngi Kiriona, Tau: 2009 Momo: Whakaeke Namatoro: KIR003 Ngā Kupu                Tūrou!  Tūrou!                E noho ana i te toka ki Ngātangiia e ​               Te iringa tēnā o Tainui e                 I Te Moana-nui-a-Kiwa ​5             Ka tangi pōrutu mai ko te au mahara e                Te hekenga mai i Hawaiiki e                 I Te Moananui-a-Kiwa                Tūrou!  Tūrou!                Nau mai e Tāne, oro mai!  Tūrou! ​10           Ka kau tāua i te awa, Pikopiko-i-whiti                Koakoa e Tāne, Te Kārae-a-Kura                Ka puta ki te whana putuputu a Tangaroa                Ki Tahiti nui, ki Tahiti roa,                Heke te Tai nui, heke te Tai roa ​15           Ka Ītere te waka ki Araura ​               Ūtataki! Ūtataki e!                Ka whakapaparia te uri tūpuna, ko Taitumu tēnā!                Whenua Tuarea, whenua ākau e i e                Araura, Ūtataki whenua ​20           E tia, e tia, e tia!  E ranga, e ranga, e ranga!                Rangahaua kei whea Te Ika-a-Ngahue                Kei Tiritiri-o-te-moana i a haha!                Ka tere ki mua, ka tae ki uta rā                Ki Rarotonga, ki Ngātangiia ​25           Te kūreitanga o aku tini waka ​               Kuikui, whitiwhiti ora, he whenua ipukarea!                Whitiwhiti ora, ko Aotearoa! ​               (Ki te urunga, ki te moenga!) ​               Whitiwhiti ora, ko Aotearoa - taku ipukarea! ​30            Ki te takotoranga i takoto ai te waka                 Tainui e, hi! Ngā whakamārama Nō  Te Iti Kahurangi te hōnore, i te marama o Hepetema rua mano mā iwa, i whai wāhi ai rātou ki te tira haere a Kīngi Tūheitia ki Rarotonga.  He mea whakarite te haerenga nei e te Kāwanatanga o taua whenua, hei whakakaha i ngā here kōpūtahi i waenga i ngā iwi e rua. Nā, i a rātou i reira, he nui ngā kōrero i puta mō te hono a Tainui waka ki Rarotonga.  Ko te kōrero kei a ngaa iwi o Rarotonga, e pēnei ana.  He tangata kē a Tainui i whānau mai i roto o Tahiti, engari, i whāngaihia e ōna tūpuna i Hawaiiki.  Ka rangatahi ana a Tainui, ka tupu te hiahia ki roto i a ia ki ōna mātua, me ana teina i mahue atu rā ki Tahiti.  Ko te Kārae-a-Kura te ingoa o te waka i tere i a ia i Hawaiiki ki ana teina, arā, ki a Tai-te-ūkui, Tai-te-nio-veri, Tai-te-rā-varu, me Tai-te-rā-iva.  Nō muri mai, ka karangahia te kāhui nei me ō rātou uri ko Ngāti Tai.  Kāore i roa, i pākiki a Tainui me tōna whānau mō ngā whenua kei tawhiti.  I piki rātou ki runga i tōna waka, i whakaingoa anōtia te waka ko Ītere.  Tō rātou ūnga tuatahi ko Araura, e mōhio whānuitia ana i ēnei rā ko Aitutaki.  I konei, i noho a Tainui ki a Kura-i-te-rā, he wahine nā te rangatira, nā Rū, i kite tuatahi i te moutere o Araura.  Ko te uri ko Taitumu. Ka taka te wā, ka tau te tupuna a Ngahue ki Araura me ana kōrero whakarekareka mō te pounamu i kitea rā e ia i Tiritiri-o-te-moana, arā, i Aotearoa.  He pērā rawa te whakamīharo atu a Tainui ki ēnei kōrero a Ngahue, i piki anō rātou ko ana uri ki tana waka.  Nō konei i Tainui ai te ingoa o te waka.  I tere rātou ki te whanga o Ngātangiia, ki Rarotonga, ki te wāhi i kūrei ai hoki ērā atu waka o te Māori.  Katahi rā a Tainui ka heke pēnei mai ki Aotearoa. Ko tō rātou, ko tō Te Iti Kahurangi maringanui, ko ngā wāhi o roto i ēnei kōrero kei Rarotonga me Araura, he wāhi i tae-ā-tinana atu ai rātou.  Ka mutu, ko nga rangi i ētahi wāhanga o te whakaeke nei, he tauira nō ngā momo waiata taketake pēnei i te ute me te pe’e, i tīpakohia i roto i ā rātou hīkoinga wae. Nō reira, he whakamaharatanga tēnei ki tā rātou haere ki Rarotonga i te taha o te Kīngi, e kore e maunu i te pūkeitanga mahara. 10-11. Ka kau tāua i te awa, Pikopiko-i-whiti, Koakoa e Tāne, Te Kārae-a-Kura He kupu ēnei nō roto mai i te karakia a Hoturoa mō te whakarewanga o te waka Tainui i Pikopiko-i-whiti.  Hāngai pū ana i konei, i te mea, ko tēnei wāhanga o te whakaeke kei te kōrero mō Pikopiko-i-whiti. 16. Ūtataki! Ūtataki e! Ko Ūtataki he ingoa anō mō Aitutaki, arā, mō Araura.  I tino tauiratia ai te rangi me ngā kupu o tēnei whiti i te waiata rongonui a Ngā Kuki Airani e kīia nei ko ‘Kia Orana’. 18. Whenua Tuarea, whenua ākau e i e Koinei te marae i nōhia ai e Tainui me ōna uri o Ngāti Tai i Araura.  He mea hari mātou ki te marae nei, he papa mārakerake noa kei te tahatika o te moana. 21. Rangahaua kei whea Te Ika-a-Ngahue He nui ngā kōrero mō tēnei, mō te ika a Ngahue.  Ki ētahi, he toki pounamu.  Heoi, ko te whakarāpopototanga; koinei te kīanga mō te pounamu i haere mai ai a Ngahue ki Aotearoa. 26. Kuikui, whitiwhiti ora, he whenua ipukarea! Ko te tangi a te manu pīpīwharauroa.  Ki tā ētahi o Waikato, i te maruatata haeretanga o Tainui ki Aotearoa, i kitea e ngā tāngata o runga i te waka tēnei manu.  Nō konā rātou i mōhio ai kua tata te kāinga rua. © 2019 Tāmata Toiere - waiata and haka lyrics VO2 web design