Te Rataka a Te Hokowhitu Atu Maori - Akuhata 1942 | 28th Maori Battalion Skip to main content English Māori Mō tēnei pae Whakapā mai Kaiwhakamahi rēhita Rauemi kura Kimihia Kāinga Te Kōrero mō te 28 Mapi Rēhita o te 28 Whakaahua Ataata Oro Rauemi Contribute Tāpirihia ōu kōrero, whakaahua, oro, me ētahi atu Timata te tuku ināianei He kaituku kē koe? Takiuru i konei Ngā takupu hou M. Gilsenan i kōrero mō Moffat family at war TANYA Tarapata (not verified) i kōrero mō Waka Rotana Mary Baker (not verified) i kōrero mō John Sonny Baker Mary Baker (not verified) i kōrero mō John Sonny Baker Kusabs i kōrero mō John Richard Ormsby See all comments Kāinga > Te Rataka a Te Hokowhitu Atu Maori - Akuhata 1942 Te Rataka a Te Hokowhitu Atu Maori - Akuhata 1942 Ōrite Stories Battalion Diary Ōrite Hoia Walter Downs Piiti Wordley Christopher Sorenson Don Mitchell Don Mitchell John Piuraki Tikao Barrett George Tuoro Marsden William Vercoe Roi Carl Te Punga Herbert Marsden Mita Francis James Gerard Pera Aperahama Watene Katea Haig George Tuoro Marsden Wharetini Rangi Wiwi Pirini Matarehua Wikiriwhi Matia Parkes Swainson Tutu Wi Repa Kaiwhakamaori: Turuturu Butler-Gamble (Te Whanau-a-Apanui) Tirohanga Whanui I te mutunga o te Pakanga Tuatahi i Arameina, i te marama o Hurae, i te tau tahi mano iwa rau wha tekau ma rua, kua wehe ke atu Te Hokowhitu atu Maori i te mura o te ahi. I te timatanga o te marama o Akuhata, te wa tino wera o te raumati i Ihipa,ka hikoi huna atu te Hokowhitu ki te mura o te ahi i waenganui po. Whakatutu i a ratau i rawahi atu o te wharua o El Mreir, e rua mita noa iho te tata atu ki nga awarua o nga Itariana, noho tonu atu ratau i reira mo te marama. Ki te whakamarama a Rutene Kanara Baker, koinei te whenua tino kino rawa atu i nohoa e te Ope Taua i taua wa, “Kii tonu te urupa  i nga rua koiwi, rite tonu te puhipuhia e te mata. He whenua kore tangata, ara noatu te maha o nga para rapihi e putu haere ana, he taraka, he taika, etahi tupapaku i tahuna. Ko nga momo para katoa e putu ana i tenei wahi, he tini he toenga kai tonu i roto he kakahu tawhito he paraikete kanukanu hoki, me etahi atu. Tino muia tenei paenga whenua e te ngaro.” [1] Na reira, hei arai atu i tenei raruraru, nga kai  kua tunua ke, ka kainga ketia i nga haora o te po, tahuna nga para, me mataara tonu te whakahaere, me noho ma tonu. I waenga o te rangi tino kaha ke te wera, rite tonu te kite i nga hoia e kore e mau hate ana, e takoto ana i runga i o ratau hiiti whariki i roto i o ratau awarua, kia parea ai te kirikiri pakapaka. Rite tonu te taka mai o nga mata poma ki nga wahi katoa, whara tonu etahi o te Ope Taua. I te po ka haria mai e nga kaipukaha he miihini kote hau,me nga wiri hei tihore i nga awarua,ko nga poai Maori i whakatu he taneta tuarua me tetahi waea arai  i te whiira maina i waho atu. He mahi whakamataku tenei,pera i te mahi a te karaka, ina hoki timata mai te haruru o nga miihini kote hau, pera ano hoki nga pu nunui a te hoariri. Whakaturia e nga Paratuunu he pou whakarongo, mataara tonu te mahi tirotiro i a ratau raina i te po.  Etahi wa tekau ma waru nga tangata mahi tirotiro huna  ka tonoa i raro i te whakahaere a te Kaihautu o te Paratuunu kia mohiotia nga momo  arai a te hoariri, te tunga a o ratau pu miihini,nga rua rakau pakanga,nga waea o nga whiira maina. [2] Tirohia te ripoata te ahua o te rangi te mahere whenua . Mo te marama timata te Ope Taua, rua tekau ma ono nga apiha he takuta hou he minita hou, e rua nga apiha whai mana, enei tokowha a muri nei i tapirihia atu. Kaare ke a Kapene Awatere me te Kamupene Ngati Walkabout (D Coy) i reira , i noho ke mai i te Hopuni o Maadi mo te nuinga o te marama. Rutene Kanara Riiwhi: Fred Baker te Apiha Kaihautu, Meiha: Ivy Hart  Nga Kapene: Chris Sorrenson,Terry Gilroy, Reta Keiha, Ben Porter Kapene Riiwhi: Ruhi Pene Nga Rutene: Jack Ormsby, Tutu Wirepa, Henry Toka (LO Pirikeeti e Rima), Wai Awarau, Jim Henare, Ivan Howden, Syd Jackson, Reg Mariu, Tony Tikao-Barrett. Nga Rutene Tuarua: Peter  Ornberg, Roy Te Punga, Harry Lambert, Rangi Tutaki, Jim Aperahama Ted Hayward, Kuru Waaka, Meta Francis, Walton Haig, Duncan (A.E.) Mcrae Tapiria: Kapene D.G.Cumming (Takuta), Kapene Wharetini Rangi (Minita o te wahanga) Rutene Tuarua William Vercoe, Rutene Tuarua Herbert Marsden. Rataka 1 o Akuhata, Rahoroi “kia mataara” “kua awatea.” 1900 o nga haora: ka hui nga Apiha Rangatira o te Roopu Whakahau Ope Taua. Ka whakaritea ma te Hokowhitu e whakahaere te tunga kei raro i te mana o te Ope Hoia Rua te kau ma tahi i tenei wa.No te 2100 o nga haora neke atu ki te Takuahi o te Ope Taua, te wahi tirotiro huna. I te pō ruarua noaiho nga mura mārama a te hoariri i roto i te rangi, kāre i pera ki nga mea kua waia kē mātau i te kitenga. I pera ai, na te maha tonu o a matau rererangi, e rongo ana matau e rērere ana i runga ake i o matau mahunga, rere atu ki nga raina o te hoariri. 2 o Akuhata, Ratapu “kia mataara” “kua awatea.” 0615 o nga haora: kei te pupuhi matā a matau pū nunui ki te hoariri kei te raki-uru. 0800 o nga haora, pupuhi mai nga pū matā a te hoariri ki te takiwa o te Takuahi o te Ope Taua me te Kamupene o nga Kaupoai. 1000 o nga haora: rere ana i runga āke ko nga rererangi whawhai o te Roopu Rererangi o te Taua Rererangi. 1200 o nga haora: rere hāngai ana nga rererangi pahū o te Roopu o te Taua Rererangi ki runga ake o nga rarangi o te hoariri. 1730 o nga haora: tino uaua te kite a-kanohi. Whakareri te Ope Taua ki te neke ki te wahi o te Ope taua Rua tekau ma tahi. 2100 o nga haora: Timata nga Kamupene ki te neke –ko nga hoia kei te waha i o ratau tueke, ko nga motorore kei te kawe i nga kai, taputapu  me etahi atu. i whakaturia te Takuahi o te Ope Taua i 8779 2762. Hangai tonu atu kite kanohi o te hoariri, tahi mano rima rau mita noaiho i waenganui i a raua. Titiro ki te mahere whenua . 2300 o nga haora: Kua tutuki nga whakaritenga. I waho atu o nga apiha toru tekau, tokowha i tapiria, ono rau ma ono nga hoia me etahi ono tekau ma rima i whakaurua kia eke te pakaritanga o te roopu ki  te taumata teitei. (Ko Kamupene Walkabout i to ratau papa noho kē. Toru tekau nga apiha, (tokowha i tapirihia.) 3 o Akuhata “kia mataara” “kua awatea.” 0730 o nga haora: pahū matātia e te hoariri te takiwa o nga Kamupene Keri Kapia me nga Kaupoai. Aata kite tonu te hoariri i nga Kamupene nei ia ra, na reira me noho tonu ratau i roto i o ratau rua poharu tino whaiti nei, tata kore e taea te oreore i roto. Ia ra ka rongohia te whakapakū matā a te hoariri, whakahokia atu e a matau pu nunui  te puhi matā, mai i nga tohutohu o nga karere whakahau. 1900 o nga haora: puhipuhi matā tonu mai te hoariri ki  te takiwa o te Takuahi o  te Ope Taua. 1900 o nga haora: mau tonu nga puhipuhi matā a  te hoariri, ki  te takiwa o te Takuahi o  te Ope Taua, ki nga wahi o mua hoki. Haere tonu nga mahi miihini kōte hau i roto i nga rua rākau o  te riri me etahi atu a  te Ope Taua. 4 o Akuhata, Turei “kia mataara” “kua awatea.” 0750 o nga haora: haere tonu nga mahi puhipuhi matāa o te hoariri ki te takiwa o Kamupene Keri Kapia. 0850 o nga haora: rere ana i runga āke nga rererangi rua tekau, kawe pōma a te Roopu Taua Rererangi. 0950 o nga haora: pupuhi matā mai te hoariri ki  te takiwa o te Kamupene Ruku Kapa. Whakautu atu a mātau pū nunui. 1630 o nga haora: tekau ma rua nga rererangi Pōma Potona i tahuri ki  te kokiri atu ki  te hoariri mai i  te uru ki te raki uru. 1830 o nga haora: ka pakuu a mātau pū nunui, ka kokiri tonu  te hoariri ki  te wahi o te Takuahi o te Ope Taua. 1900 o nga haora: ka kokiri mai ano nga pu matāa  te hoariri. 2030 o nga haora: ka tu te hui a nga Kaiwhakahaere o nga Kamupene. E whai ake nei ko nga apiha i hikoi mai i tenei rangi, ko nga Rutene Tuarua, ko Walley Wordley , ko Matt Swainson ,ko Monty Wikiriwhi , i tonoa a Wordley ki  te Arai Taika Paratūnu, ko Swainson he kaiawhina Mahita Koata, ko Wikiriwhi he kairiwhi. E wha nga kena pia i hoatu ma ia tangata, e rima  te piastres mo ia kena. 2230 o nga haora: i haria e Rutene Tuarua W.Te A.Haig he paratūnu o te Kamupene Kaupoi tata atu ki  MR 7722764, hei tira whawhai. Hangai tonu atu tana roopu ki nga whiu a nga pū miihini a  te hoariri mai i nga taha e rua kore rawa i taea te whakatu whawhai ki te hoariri. Hoki atu i nga haora 0030. 5 o Akuhata, Wenerei “kia mataara” “kua awatea.” 0700 o nga haora: karawhiu tonu te puhi matā a te hoariri, ki  te takiwa o te Kamupene Ruku Kapa. Tokorua nga rererangi whawhai a te Ope Taua Rererangi i rere atu ki  te rāwhiti. 0820 o nga haora: tekau ma rua nga rererangi whawhai, he Poma Potona i rere mai me o ratau kaiarataki,tukua he poma ki runga i te hoariri i te whārua o El Mrier MR 872277. 0840 o nga haora: pakaru mai nga matā a te hoariri ki runga i a Kamupene Ruku Kapa. 1045 o nga haora: ka pahūtia ano te hoariri i  te whārua o Mrier, e nga rererangi tekau o nga Potona. 1500 o nga haora: ka pahūtia anō hoki te wahanga waka o te whārua. 1840 o nga haora tae noa ki 1930 o nga haora: ia wa rite tonu te puhipuhi matā a te hoariri ki te takiwa o te Ope Taua. Kua tū maro a mua inainei, haere tonu nga mahi puhipuhi whakawhitiwhiti me te rērere i runga ake o nga rererangi o to matau Ope Taua Rererangi, hei whakahōhāi  te hoariri. Me waiho nga waka maha ki muri rawa kia kore ai  te hoariri e whai wahi ki te puhipuhi mai, hāūnga ano nga waka mahi ka noho tonu. Kei te mahi tino nui nga taha e rua ki  te whakapakari i a ratau. 2200 o nga haora: kotahi te paratuunu o ia Kamupene hei whakatū taneta tāpara, he taiapa ārai tuarua i mua o to matau whiira maina. Ka tukua e te hoariri he mura mārama i te pō, ia wa ia wa ka pakū mai nga kariri o te pū miihini ki to mātau takiwa, whakararu tenei i nga mahi a te roopu mahi waea. Ka rongo tonu mātau e haruru mai ana nga motorore i roto i te whārua, i mua atu i a matau, etahi atu wā aata noho noa. 6 o Akuhata, Taite Ono o Akuhata – Taite: I waenganui pō ka neke nga roopu e rima/ono o te Takuahi o te Ope Taua ki MR87852759. “Kia mataara, kua awatea”. – 0630 o nga haora: Tino kaha te pupuhi matā a e hoariri ki te takiwa o Kamupene Keri Kapia. Whakautū atu a mātou pū kia ware ate hoariri.  0715-0845 o nga haora: Ahua ngāwari ake te pupuhi matā a te hoariri ki te takewā o te Ope Taua.  Kore noa he tangata i whara mai i nga puhiphi matā, na te mea i raro rātou i te wahi haumaru, me te mohio hoki hei āhea ka karawhiu nga puhi matā a te hoariri.  0915 o ng ahaora: Rua tekau nga momo rererangi, tuku pahū, etahi he mau pū, i rere i runga āke o te hoariri i te takiwā o te whārua o ELMRIER.  Ahakoa te tino pakari o te waiwaipu a nga pū miihini a te hoariri, kore rawa i raruraru a mātou rererangi.  1100 o nga haora: Tau mai nga matā a te hoariri ki te takiwā o Kamupene Keri Kapia. 1200 o nga haora: Kei runga ake ano a matau rererangi whawhai i  te hoariri,ki  te taha uru o matau. 1845-1900 o nga haora: haere tonu nga mahi pupuhi mata ki nga Kamupene Ruku Kapa, nga Kaupoai me te Takuahi o te Ope Taua. Ko nga wa mahi puhipuhi a  te hoariri,ko te ata tino moata me nga ahiahi po, koinei  te wa ka kaha ke atu a ratau mahi puhipuhi. Mahi tonu nga Kamupene ki nga mahi hono waea i  te po,ko nga miihini kote hau mahi tonu i te tunga hou o te Takuahi o te Ope Taua. Ka whakata te Ope Taua i  te awatea, ahakoa te kaha o te wera me te whiu atu i nga ngaro, ka ahei tonu ratau ki  te mahi  i nga mahi arai mo te Ope Taua I nga haora puta noa i  te po. 7 o Akuhata, Paraire “kia mataara” “kua awatea.” 0815 o nga haora: ngawari noa te puhi matā ki  te takiwa o te Kamupene o nga Kaupoai. 0920 o nga haora: rua tekau ma rua nga momo rererangi, etahi he whawhai, etahi he kawe pahū, e rere ana i runga āke, ka tukua he pahu ki runga i  te hoariri e noho mai ra etahi maero ki  te uru-rawhiti. He rangi aata noho tenei. Ahua ngoikore nga taha e rua, tera pea na  te pākaha o  te wera, o  te whiti a te ra, me te muia e te ngaro. 1910 o nga haora: pakū mai nga pū mai i tetahi taha ki tetahi. 2030 o nga haora: ka timata nga tohunga mahi miihini o te Kamupene Whira whitu me te waru o Niu Tireni ki  te hanga he whiira maina hou. Haere tonu nga mahi waea taiapa. Ka tahuri tonu te hoariri ki  te whakararuraru i  te roopu mahi waea ka whakamahia hoki e ratau a ratau pū miihini, puhi mota ano hei whakaweti i nga tangata mahi. 8 o Akuhata, Rahoroi “kia mataara” “kua awatea.” 0715 o nga haora: tekau ma rua nga rererangi Potona tuku poma i aratakina e nga rererangi whawhai i ahu atu ki  te uru. He rangi tino marie ano.Kore e mutunga o  te patu ngaro. Na te mauiui o Rutene Tuarua Jim Aperahama ka whakatāhia a ia. 9 o Akuhata, Ratapu “kia mataara” “kua awatea.” 0845 o nga haora: na tetahi rererangi o te hoariri i tuku e whā nga pōma ki te takiwa e toru kiromita ki  te taha rāwhiti o matau. Na te tino tau o nga mahi puhipuhi a te hoariri mo nga ra kua hipa, tino iti iho nga mahi puhipuhi a o mātau rererangi pōma. 1400 o nga haora: na te ahua tutū o te puehu,ka āhua ūaua te kite a whatu. 1945 o nga haora: kitea atu nga hoia hikoi o  te hoariri e neke atu ana ki o ratau tunga mo te po, tahi mano rima rau iari noa i ko atu. Haere tonu nga mahi hanga waea i waenganui po, rongo tonu matau i  te haruru o nga miihini kawe i roto i te whārua, me te rarā mai o nga kariri o te pū miihinu,nga mota ano ki runga i to matau roopu mahi waea. I haere a Rutene Tuarua a Meta Francis me etahi hoia noa e whā no te Kamupene Ruku Kapa ki te whakata. E rima pai heneti o nga wahanga katoa ka ahei ki  te whakata ia wa, e toru nga hoia ka wehe atu ia ra, toko ono nga ra whakata, e rua nga ra mo te haere atu, nga ra e wha ka toe mai ka haere ki Cairo ki Alexandria ranei. 0300 o nga haora: ka whakahaeretia e te minita he karakia ma te katoa i te nohonga o te Kamupene Keri Kapia, koinei tonu te wa e tika ana mo te karakia. Kia eke ai ki te pakaritanga e hiahiatia ana mo  te wahanga rima rau waru tekau ma rima nga hoia noa, tapirihia atu whitu tekau ma rua hoia noa, i whakaritea hei kawe kia tutuki ai tenei mahi. Ko nga apiha i waho ke atu,toru tekau ma rua ratau (e wha i tapiria). 10 o Akuhata, Mane “kia mataara, kua awatea.” Aata tau ana nga mahi a  te hoariri i tenei ata, noho pera tonu mo te ra,ahakoa tonu te pahū o etahi matā ruarua nei. Tino kore nga mahi puhi a te hoariri i tenei wahi. 1830 o nga haora: ka puhipuhia e a matau pū he takete ki  te taha uru o matau. I te po o te ra iwa/tekau i te 0100 o nga haora ka haere a Rutene Tuarua George Marsden me tetahi paratuunu no Kamupene Keri Kapia, hei ope tirotiro, ki te tiki i nga mauhere. Hangai tonu atu a ia ki nga waea a te hoariri ono rau mita ki  te uru o a matau arai matua i MR 87682768. Mai i reira haere tonu atu a ia ma waenga o  te whira maina a  te hoariri, i reira ka mura mai te heketau ka whakaatu i tona tu ki  te hoariri. Pahū mai nga pū miihini a  te hoariri mai i nga taha e rua, na reira ka noho aata tau mo etahi haora me kore noa e taea te tinihanga tetahi Tiamana, kore rawa ātu i waimarie. Wehe atu e rima nga hoia noa o te Kamupene Keri Kapia ki  te whakatā i tenei rangi. I te pō ka haere a Rutene John Tikao-Barrett me tetahi paratuunu no  te Kamupene Kaupoai ki  te tirotiro he wahi kia kokiritia e ratau te hoariri i MR 87682765, he wahi i kitea e oreore mai ana. Whakatata atu te roopu tirotiro ki ta ratau i whai ai, engari rua rau mita i ko atu, ka karawhiua mai ratau e te hoariri me a ratau pū miihini. Ki tana ripoata, tino mataara ke te hoariri ki mua tonu o matou, ina hoki mau tonu o ratau tunga pu,rite tonu ta ratau aata tirotiro ki a matou roopu tirotiro. Na reira e kore e taea kia mau ohorere te hoariri, noho mataara tonu ratau. 11 o Akuhata, Turei “kia mataara” “kua awatea.”0745 onga haora: pahū matā tonu te hoariri ki  te wahi o te Ope Taua. 0959 o nga haora: e rua nga rererangi a te hoariri i tuku pahū maha ki te rawhiti o matau,e hia maero ke i ko atu. Ngawari noa nga mahi puhipuhi i te awatea. E rima nga hoia o Kamupene Kaupoai i wehe atu kite whakata. I te po tekau ma tahi/tekau ma rua, ka anga nga Kamupene ki te kari i o ratau taiapa arai, te whakatu he taneti tuatoru,me te tapara i nga taiapa arai i mua o te whiira maina o te Ope Taua. 12 o Akuhata, Wenerei “kia mataara” “kua awatea.” 0500 o nga haora: tino paku nei nga nekeneke o tenei rangi. Ruarua nei nga whakawhitiwhiti tohe a nga pu, kaore i taka mai he matā ki to matau wahi. 1400 o nga haora: ki  te puta mai he āwhā ki te koraha, ka uhia a mua, ka tino uaua te kite. Na nga Kamupene o te Takuahi o te Ope Taua me te Whare Matua i tuku nga hoia noa e rima kia whakatā. Ka hoatu e wha nga kēna pia ma ia tangata,te utu e rima piastres mo ia kena. 2200 o nga haora: mahi taiapa tonu nga Kamupene, me te kari i nga rua mo nga rakau o te pakanga. 13 o Akuhata Taite “kia mataara” “kua awatea.” 1245 o nga haora: tekau ma rima nga matā i tau mai ki  te wahi o Kamupene o nga Ruku Kapa. Kore he aitua. 1320 o nga haora: e rua nga rererangi a  te hoariri i rere tino teitei i runga ake,rere atu ki  te raki-uru. 1830 o nga haora: ka puhi matā a matau pū ki  te tekihana o te whārua i mua tonu atu i a matau. 1915 o nga haora: te paratuunu pū miihini piri atu ki  te Ope Taua, pupuhi atu ki nga hoia a  te hoariri, e neke ana ki  te takiwa o Hangara, tata ki  te tahi mano mita ki  te uru o nga arai whira o te Ope Taua. Te utu mo ia tangata he rima tekau piastres. E rima nga hoia noa o Kamupene Ruku Kapa i haere ki te whakatā. Ano he rangi ata noho tenei, ko te wera noaiho me te maharahara mo nga raiwhara te take. I nga pō, ka mahi tonu nga Kamupene i nga waea me te kari i nga tunga arai. Tino mataara te hoariri i te pō, whakararu i nga roopu mahi waea, ma te puhi mota me te puhi pū miihini. 14 o Akuhata, Paraire “kia mataara” “kua awatea.” 0730 o nga haora: e toru nga matā te hoariri i taka tata atu ki  te takiwa o RAP. 0745 o nga haora: whakautua atu e a matau pū miihini he whawhai nui ki  te whārua ki  te uru. Hangai tonu te puhipuhi matā a a matau pū ki nga motorore a te hoariri e neke haere ana i te huarahi 868278. 1815 o nga haora: paku nei nga whakawhitiwhiti puhipuhi kaare i taka mai ki to matau wahi. Haere tonu nga mahi waea  me te karikari i waenganui pō. I whakata he apiha me nga hoia noa e whā no te Kamupene Keri Kapia. 15 o Akuhata, Rahoroi “kia mataara” “kua awatea.” 0630 o nga haora: mai i nga ripoata a nga kaitirotiro, he nui nga nekeneke a  te hoariri ki mua atu o  te whārua ki  te uru. Pakū atu a matau pū miihini nunui, whai atu nga pu whawhai, pakari ana te karawhiu, na reira ka hoki whakamuri te hoariri. 0725 o nga haora: maha nga rererangi a te hoariri,tino teitei te rere,e huri haere ana i runga āke o to matau takiwa. 1300 o nga haora: uhia ana te whenua o  te koraha e te kohu,noho pera tonu tae noa ki  te 1700 o nga haora. 1725 o nga haora: kei te puhipuhi matā a matau pū ki  te tākete kei te raki/uru.E toru nga rererangi ME 109 a  te hoariri i puhipuhia atu e a matau pu arai rererangi. E rima nga hoia noa o te Kamupene Kaupoai i haere ki  te whakatā. Haere tonu nga mahi hanga waea,kari rua a  te Kamupene i waenganui pō. I te awatea ka mahi huna te Kaiwhakahaere  Tuarua me nga Kaihautu o nga Kamupene, ki  te tunga rua tekau ma rua kiromita ki  te uru o te Ope Taua. 2330 o nga haora: kokiritia e a matau pu he whiu nui ki  te MR 875277. I te mutunga o tenei taiparatanga, katahi ka pakū mai nga pū miihini a te hoariri ki mua tonu atu, tiooro ana i  te po, kanapanapa ana nga ara o nga mata o nga pū a nga taika arai a  te hoariri. Ahakoa te kaha o nga taiparitanga kia matau Kamupene a mua, kore rawa i pa mai he aitua. 16 o Akuhata, Ratapu “kia mataara” “kua awatea.” 0825 o nga haora: he maha nga rererangi whawhai a  te Roopu Taua Rererangi e rērere huri haere ana i runga ake. Kore rawa he puhi matā a  te hoariri i tenei ata, pera ano hoki  to matau pae o te riri, ahakoa ka rongohia atu te ngūnguru ia wa, o nga rererangi mahi huna a  te hoariri, tera pea ko te hohonu ke o te roria o a matau rererangi whakatu taipara.1000 o nga haora: whakahaeretia e te Minita he karakia tango hapa mo nga hoia whā tekau o te Ope Taua. 1600 o nga haora: puhipuhi matā ano a matau pū ki  te raki-uru. Koinei te wa tino pai te rangi, marama te kite, tatu te puehu, ka ata kitea te  tūnga o te hoariri. 1845 o nga haora: e whā nga rererangi mahi huna a te hoariri I rere ki runga ake, haere atu ki  te raki-rawhiti. Puhipuhi tonu a matau pū miihini, etahi wa puhi matā hoki. I haere te Kaihautu me nga Kaiwhakahaere o nga Kamupene ki te whakaaturanga mahitahi, nga taika, nga hoia hikoi hoki. I whakahaeretia tenei i etahi kiromita ruarua noaiho i muri o te mura o te ahi. 2100 o nga haora: i haere tahi a Rutene Tuarua Don Mitchell , te Ope Taua tekau,nga hoia noa tekau ma whitu o te Kamupene Ruku Kapa, taha atu ma te waea a Kamupene Keri Kapia, ki  te mahi tirotiro. Ka haere te ope tirotiro ki  te taha uru, hangai tonu atu ki  te raina paipa i  te taha o te huarahi kohatu MR 87672778, whai tonu atu i te raina paipa heke atu ki  te tonga-rawhiti ki MR 87642776, mahi tirotiro i taua wahi, no te 0200 o nga haora ka hoki. 17 o Akuhata, Mane “kia mataara” “kua awatea.” Matotoru te kohu i tenei wahi, no te 0900 o nga haora rano ka hiki. 0915 o nga haora: ka puhipuhi matā a matau pū miihini ki nga motorore a  te hoariri i roto i  te whārua. 1230 o nga haora: tino teitei te rere i runga ake a nga rererangi mahi huna a te hoariri, mo ia hawhe haora te mahi nei. 1300-1700 o nga haora: na te tutū ano o te puehu i  te ahiahi, uaua te aata kite-a-whatu. 1835 o nga haora: warea ano a matau pū miihini ki  te puhipuhi matā atu ki nga tūranga o te hoariri. Tae mai te korero o te rangi ki  te Ope taua,kei te mahia he tuwatawata hei pupuri i nga raihana maha,nga momo hamanu, kariri, pahu  me etahi atu. Tino nui nga mahi i oti i te Ope Taua, te karikari putunga raihana me nga whare tunu kai me etahi atu. 2230 o nga haora: haere a Rutene Tuarua Meta Francis ki  te mahi tirotiro ki MR 87632774, tirohia te ripoata ope tirotiro . Hoki mai a Kapene R. Logan ki  te Ope Taua,kua ingoatia a ia ki  te tunga Kaiwhakahaere o te Paratuunu Arai Taika, ko Rutene Tutu Wirepa i hoki mai ki te Kamupene Kaupoi. E rima nga hoia noa no te Kamupene Ruku Kapa i wehe atu ki  te whakatā. 18 o Akuhata, Turei “kia mataara” “kua awatea.” 0630 o nga haora: ka whakatikatikatia e Kamupene Keri Kapia he pū miihini whitu tekau ma rima mirimita no Itaria, e rua tekau mita noa te tata mai ki  ta matau waea i mua. Ko tenei momo pū Maori, kitea te mama noa ki  te whakamahi, titiro atu ki  te ngongo o te pu ki te whainga,puhia atu me te whakaaro noa mena i waimarie. Ko te tino tākete ko nga haangara a te hoariri, ono rau ki te waru rau mita noa i ko atu. Ahakoa tino takatakahi tenei pu i nga ture a  te wahanga o te Ope Taua mau pu,  he whaitake tonu, ka ata noho nga nekeneke a  te hoariri, i tua atu i tera kaare he puhipuhi mata kia tae rawa ki te 1730 o nga haora. 1730 o nga haora: ka timata a matau pū ki te pupuhi atu ki etahi tākete ia wa ia wa. Uaua te kite i tenei rangi. I raro i  te whakahaere a Meiha Chris Sorrenson , ka hoki a B Echelon ki Burg El Arab i tenei rangi, whai atu e ono nga hoia noa o Kamupene Keri Kapia, kotahi te apiha e rima nga hoia noa o Kamupene Kaupoai i haere ki  te whakatā. Tau pai te pō,ahakoa nga mura whakamarama tahi/rua ranei a te hoariri me etahi pakuu ruarua nei o a ratau pu miihini. 19 o Akuhata Wenerei “kia mataara” “kua awatea.” 0530 o nga haora: he tangata no Itaria, i paheke mai me ona taputapu,ona rākau whawhai, i haria e Kamupene Keri Kapia ki  te Tiwihana. No te takiwa o Uropi a ia, no te Kamupene tekau, Ope Taua Toru, Tiwihana Rangapu Hoia o Porona. Tirohia te ripoata uiui . 0930 o nga haora: e wha nga rererangi a te hoariri tino teitei te rere i runga ake,uhia tonu te wahi e te puehu me te kohu i  te wa o te poupoutanga o tera. 1530 o nga haora: tekau ma iwa nga matā mota i taka iho ki  te wahi o Kamupene Keri Kapia. Kore he aitua. I haria e nga Rutene Tuarua Don Mitchell me Wikiriwhi tekau ma whitu nga hoia noa no te Kamupene Ruku Kapa, ki te mahi tirotiro. E ono nga hoia noa no te Takuahi o te Ope Hoia me te Kamupene Matua i wehe atu ki te whakatā. Ko Rutene Tuarua Wiremu Vercoe i hikoi atu ki  te mahi whakahaere, ko Rutene Tuarua Roy Te Punga ka tohua hei apiha tautoko, ko Rutene Tuarua Wikiriwhi i whakaritea hei whakahaere i te Ope Hoia IO. 1830 o nga haora: timata te puhipuhi a o matau pū miihini mo te rima meneti. Ka pouri haere,noho rata noa nga pū miihini a  te hoariri. 2330 o nga haora: ka puhipuhi mau tonu ki nga raina, i tenei haora , ka rongohia he pakanga taika,toru/rima kiromita ki  te raki. 20 o Akuhata, Taite “kia mataara” “kua awatea.” 0630 o nga haora: whakawhitiwhiti puhipuhi tetahi ki tetahi ia wa, ia wa. 0820 o nga haora: e iwa nga matā mota a te hoariri i tau mai ki mua tata tonu atu o Kamupene Kaupoai. Kare i aitua. 0915 o nga haora: i kitea he roopu paku noa o te hoariri, e neke ana toru rau te wehenga putu i ahu mai i te matairangi. Tere tonu te whakautu a a matau pū miihini, whiua atu etahi matā ki waenga o ratau. 0945 o nga haora: tokorua nga rererangi whawhai kawe poma a te Roopu Taua Rererangi i neke ki  te rawhiti. 1530 o nga haora: tokowha nga rererangi mahi huna a  te hoariri , rere tino teitei ki runga ki  te raki-uru. 1900 o nga haora: timata a matau pū nunui ki  te puhipuhi ki nga tūnga o te pari i Ere Mereira (El Mrier) mo te wa poto noa. Utua nga hoia i tenei ahiahi. Kotahi e rua ke ranei nga pū miihini a te hoariri i pakū mai i mua o  te Kamupene Keri Kapia. Noho tau ana. 2045 o nga haora: i whakatau mai te Apiha Tianara Kaihautu o te Ope Tirotiro i arahina e te Rutene Tuarua Herbert Marsden . 21 o Akuhata, Paraire “ kia mataara” “kua awatea.” Rite tonu te whakawhitiwhiti puhipuhi, engari āta noho noa  te hoariri. 0745 o nga haora: kore rawa i oreore mai nga ope hoia a te hoariri, pera ano hoki ki te pari i ko atu, paku nei nga oreore o nga motorore. 1000 o nga haora: Tokowha nga rererangi whawhai a  te hoariri i rere atu ki  te uru. I muri o  te poupoutanga o te  ra, tino uaua te kite-a-whatu, na  te karawhiu o nga hau awhiowhio ka tutu te puehu  me nga awha kirikiri. 1740 o nga haora: oho ake a matau pū, mai i  te moe poto, ka timata te puhipuhi ki roto i  te whārua o Mereire mo etahi meneti nei. I manuhiritia te Roopu Pirikeeti Tuarima e te Kaihautu o te Wahanga. 0215 o nga haora: nga ra rua tekau ma tahi me te rua tekau ma rua pahūtia e a matau pū miihini nunui mo  te hawhe haora, i roto i  te po ka kitea atu e pahu korara ana nga matā i  te taha o  te awa tae atu ki  te whārua o Ere Miere, ahu atu ki  te pari teitei, taha atu ki  te matiti rua tekau ma waru, ahu atu ki rawhiti waru rau whitu tekau ma toru. Ko Rutene George Marsden me tona Ope Tirotiro i  te po, ahua wetiweti tonu i etahi wa, na  te kaha o te mahi waiwaipu  e taha ana. Tino tere ke ta ratau hoki whakamuri. Kaare he aitua. Tirohia te ripoata a te Ope Tirotiro . 22 o Akuhata, Rahoroi “kia mataara” “kua awatea.” 0625 o nga haora: timata te puhipuhi a  te hoariri,rua tekau ma ono nga pahū mota i puhia ki  te wahi o Kamupene Kaupoai, kaare he aitua. Tere tonu te whakautu a a matau pū. Mutu te puhi matāa  te hoariri. 0645 o nga haora: kotahi te rererangi whawhai no te Ope Taua rererangi, i rere ki runga ake ki te takiwa o  te uru, i  te mahi tirotiro ke. Ka huri atu nga pū arai a  te hoariri ki  te pupuhi ki raro kore ke i raru. 0800 o nga haora: tekau ma rua nga rererangi tauhou e rere ana ki  te uru, i puhipuhi atu te hoariri.Tera pea no Amerika te whakaaturanga e toru i ro raina,e wha ki ia raina, miharo ke te matakitaki i a ratau,he ata ataahua hoki. 1230 o nga haora: tokowha nga rererangi whawhai a  te hoariri i tirotiro i runga ake. Kua timata te kohu me te puehu ki  te whakararu i  te kite-a-whatu, ahua taea te kite atu nga momo waka o  te hoariri,me te pari rima ki  te ono kiromita te tawhiti. 1800 0 nga haora: puhipuhi atu nga pū miihini paku a te Kamupene Keri Kapia ki nga tūnga hoia i mua atu, tahi mano rima rau mita te tawhiti. 1830 o nga haora: tino teitei ki runga ake te rere a rererangi whawhai a  te hoariri, na reira kore noa e taea e a matau pū “bofors” te aha. Ka heke mai te motorore a  te hoariri kia kite i a ratau hoia kei mua i  te mura o  te ahi, te hari kai o  te ahiahi te take. 1845 o nga haora: ka rere mai e rua nga rererangi mahi huna a  te hoariri, mai i  te takiwa o  te rawhiti, na a matau pu arai rererangi i whiu atu. 1900 o nga haora: ka puhipuhitia e a matau pū miihini he matā ki nga tūnga o  te hoariri i roto i  te wharua, e toru kiromita i ko atu. 1930 o nga haora: pahū mai etahi o nga matā a  te hoariri ki runga ake o te Takuahi o te Ope Taua, e rua i tau mai (waru tekau ma waru te kaha) ki  te rohe o te Ope Taua. 1935 o nga haora: karawhiu te pahū matā a te hoariri, te auahi pango, whaia atu ana e te muramura piaataata  e pakaru haere ana i  te whenua, ki  te taha maui o matau. 1937 o nga haora: ka puhia atu e a matau pū he matā ki te takiwa o  te awa, te wahi i whakaarotia kei reira e nekehaere ana te taika nunui MK 4. E whā a te hoariri. Taka mai ki  te po āta tau ana, na  te pakaru tonu mai o te haruru  o nga rererangi whawhai pōma a  te Ope Taua Rererangi. Na a ratau rama muramura tonu ratau i arataki ki  te tuku i nga poma, ehia tana ke , ki runga i nga raarangi o te hoariri, i roto i  te takiwa o te whārua. 0200 I timata ta matau kokiri atu, 2300 o nga haora ka mutu. I tenei rangi anga whakamua atu te Pirikeeti Whare Matua ki tona tūnga hou MR 88202735. 23 o Akuhata, Ratapu “kia mataara” “kua awatea.” I whakahaeretia he karakia i roto i nga Kamupene, i mua o  te weto o nga raiti, haere atu te minita kia kite i ia wahi o nga Kamupene: Kamupene Ruku Kapa -1815 o nga haora, Takuahi o te Ope Taua-Kamupene  Whare Matua -1900 o nga haora, Kamupene Keri Kapia -2045 o nga haora. I whakarereketia nga haora karakia mai i nga whakarite o mua na te ahuatanga o te tūnga o te Ope Taua i tenei wā mau tonu i te Tiwihana tona tu i te mura-o-te-ahi, me te kore e taea te noho ki nga whakaritenga ake, na nga mahi whakararu a te hoariri. Tino ngakaunui nga ope hoia ki  te hihiri o nga whakahaere a te minita Kapene Wharetini Rangi i āna mahi, haere hoki a ia kia kitekite i te Kamupene B Echelon, kotahi rau kiromita i muri atu o matau i tenei wa. 0500 o nga haora: timata te puhipuhi a nga pū miihini a nga taha e rua . 0645 o nga haora: ka mutu nga puhipuhi, ka whiua mai e te hoariri e toru nga matā pakaru pahū mai ki te takiwa o Kamupene Keri Kapia. 0705 o nga haora: e toru nga matā (waru tekau ma waru mirimita te kaha) i tau mai tahi rau mita te tata ki  te Whare Matua, whai mai toko ono nga matā, toko wha kore take. 0730 o nga haora: whiua atu e a matau pū etahi matā ki roto i  te whārua. 0830 o nga haora: tokoiwa nga mata a te hoariri i tau atu ki  te wahi o Kamupene o nga Kaupoai, korekau he raru. Pakū mai ano e whā nga matā (waru tekau ma waru te kaha) i pakaru mai ki  te takiwa o te Whare Matua, kore he raru. Whakautu atu a matau pū, e rua nga rererangi a teOpe Taua Rererangi, mahi huna , i rere ki  te uru. 0850 o nga haora: ewha nga rererangi whawhai a  te hoariri,e rere ana ki  te tonga, tino teitei ki runga. E whitu nga rererangi whawhai no te roopu Ope taua rererangi, e rere ana ki te tonga/uru. 0855 o nga haora: he maha nga rererangi huhua i runga ake engari kaare i whawhai. Na to matau roopu “Bofors.” I timata te puhipuhi. 0900 o nga haora: e ono nga ME 109’s rere tino teitei ki te tonga, tekau ma rima meneti i muri mai ka hoki mai ano. 1015 o nga haora: pupuhi matā atu a matau pū ki  te takiwa o te whārua, ki  te wahi ki  te uru o Kamupene Kaupoi. Etahi rererangi whawhai a  te hoariri kei runga ake, e toru nga rererangi a  te Ope Taua rererangi i kuhu mai ma te uru, rere atu ki  te raki-rawhiti. Mahi puhipuhi matā noa a matau pū i etahi wa, kitea atu hoki e ahua oreore mai ana nga motorore a te hoariri i  te huarahi o Barrel i te wahi o 87202780. 1430 o nga haora: e wha nga rererangi whawhai a  te hoariri, rere tino teitei i runga ake o te Ope Taua katahi ka huri ki  te uru. 1700 o nga haora: tae noa ki tenei haora, tino uaua te kite. E toru nga rererangi ME 109’s e rere atu ana ki  te takiwa o te tonga, hoki mai ano i muri tata mai. 1815 o nga haora ki  te 1900 o nga haora: tino kaha te puhipuhi matā a a matau pū ki nga tūnga o te hoariri i waenga o te whārua, me nga tahataha o te pari. 1600 o nga haora: i tenei ahiahi ka peka mai te Kaihautu Ope Hoia Tokowaru a Tianara Montgomery. Ko ona kākahu e hara ke i era o te hoia rangatira, tōna potae no Ahitereiria, engari piri mai te tohu o Niu Tireni i runga. Ko te korero a te pepa no Cairo mona, “he apiha pukungarengare no te Ope Hoia o Ingarangi” mau tonu tera ahua. Mihi atu matau ki a ia, kia tutuki pai ona wawata, me te tumanako, he ra wikitoria mo te Ope Hoia Tokowaru. 2200 o nga haora: kokiri atu ano nga pōma a te Roopu Ope Taua Rererangi ki nga tunga o te hoariri tekau/tekau ma tahi kiromita te tawhiti.Haere tonu te kokiri tae noa ki  te 0100 o nga haora i  te rua tekau ma wha o Akuhata. 24 o Akuhata, Mane “kia mataara” “kua awatea.” 0630 o nga haora: puhipuhi atu a matau pū miihini ki nga tūnga hoia o te hoariri  ki  te taipapa o te whārua. Puhipuhi atu ano hoki a matau pū paku. 0645 o nga haora. Perea e te hoariri etahi matā waru/tekau ma waru mirimita (e iwa) ki te takiwa o te Ope Taua o te Rua Tekau ma Toru, ki  te wahi i muri atu o Kamupene Kaupoai. Tata atu nga pū a te hoariri ki te ara wehenga kopae rua rau whitu tekau/rua rau whitu tekau ma rima. 0710 o nga haora: tokorua nga rererangi whawhai a  te Roopu Ope Taua Rererangi i rere mai i te raki,ahu atu ki  te rawhiti. Karawhiu mai te whawhai wetiweti a te hoariri, mai i a ratau pū arai rererangi.Kore he raruraru. 0800 o nga haora: pupuhi matā atu a matau pūki  te pari tahataha MR 874277 mo te  tekau meneti. 0850 o nga haora: he rererangi a  te hoariri,tokorua ona miihini, tapara nga pakihau  o tona hikutira,kawe pōma,mahi huna hoki e rere atu ana ki  te tonga, i raro i  te maru tiaki a nga ME 109’s. 0930 o nga haora: mahi tonu nga rererangi whawhai ate hoariri i te wahi katoa. 1015 o nga haora: mama noa te puhi matā a matau pūki  te takiwa tonga/uru o Kamupene Kaupoai. 1210 o nga haora: e ono nga rererangi a teOpe Taua Rererangi rere atu ki te raki-rawhiti. 1655 o nga haora: tokorua nga rererangi whawhai a  te hoariri, e rere ana ki  te tonga-uru, ahakoa pakū atu nga pū a matau “Bofors” koretake noa, he teitei rawa ratau ki runga. 1855 o nga haora: tekau ma rua nga rererangi whawhai a te Ope Taua Rererangi i rere atu mai i te uru ki te aronga  tonga-rawhiti, rima meneti i muri mai e ono nga rererangi whawhai a te hoariri, e whai tonu ana i a ratau. Tau mai te pō, aata noho noa, katahi ka rongohia te rarii mai o nga rererangi pōma a te Ope Taua Rererangi i runga ake. Te ahua nei he mahi ta ratau ite takiwa o Quattra. 25 o Akuhata, Turei “kia mataara” “kua awatea.” 0630 o nga haora: puhipuhi whānui atu a matau pū ki nga rarangi o te hoariri. Tokorua nga rererangi whawhai a te Ope Taua Rererangi, i rere atu ki te raki/uru ahu atu ki te rawhiti, hangai tonu atu ki te tukino wetiweti a nga pū arai rererangi a te hoariri. Kore he aitua. 0715 o nga haora: tino teitei ki runga te rere a nga ME 109’s, rere atu ki te tonga. 0930 o nga haora: puhipuhi atu a matau pū ki te wahi o te hoariri, i te tapa o te whārua, tekau meneti i muri mai ka rewa ki nga tākete i muri rāno, 1000 o nga haora: tino kaha te pupuhi a  te hau,tutu ana te puehu, tae noa atu ki  te poupoutanga o te ra,tino uaua te kite.Tokoiwa nga rererangi whawhai a te Ope Taua Rererangi, e rere ana i runga ake ki  te tonga/uru, i muri tata mai ka rere atu e rua ano ki  te rawhiti. 1415 o nga haora: tekau ma tahi nga rererangi whawhai pōma,he “Potona,” i rere mai ite uru, ahu atu ki nga raina mura o te ahi o te hoariri. 1515 o nga haora: tutu mai he puehu ahua rereke iko atu o te takau,tera pea e whakaatu ana i nga nekeneke a nga motorore a te hoariri ki te takiwa o Quattra. 1610 o nga haora: kua pai haere te kite. 1700 o nga haora: tau ana. 1730 o nga haora: mahi tonu te hoariri ki  te nekeneke i etahi waka ki  te huarahi o Barrel 871278, te mutunga o te ra he puhipuhi matā ia wa ki  te whārua, ki te pari o te maunga i ko atu. Po rua tekau ma rima/rua tekau ma ono, ahakoa kaare a Kamupene Kaupoai i whai wahi, i tutuki pai te kokiri a te Ope Taua hoia ki te hoariri, i mua tata tonu.Tekau ma ono nga tunga pū miihini  i turakina,maha nga hoia hoariri i mate, toru tekau ma tahi i mauheretia. E rua a matau i mate,tetahi na ona taotu.Rutene Tuarua Don Mitchell, me nga hoia noa e rua i taotu,kei te ngaro,tera pea he mauhere o te pakanga. E rua o nga hoia noa kei te ngaro, tekau ma rima hoia noa kei te taotu. Panuitia nga ripoata o te kokiri . 26 o Akuhata, Wenerei ahakoa e mohiotia ana te tata mai o te wa e kokiritia ai e te Roopu Axis te katoa o mua i te pae o te riri, me mau pumau tonu ki nga wahanga “kia mataara.” Whakamaharatia nga hoia katoa mo tenei ahua e te Tiwihana. 0700 o nga haora: i kitea te waka turoro o te hoariri e huri haere ana i roto i  te whārua, te wahi i kokiritia e te Ope Taua i tera po.Mohiotia ana na te kokiri ohorere i tera po, i maha ai nga hoia a te hoariri i taotu. Ko ta matau tumanako ko Rutene Tuarua Don Mitchell tetahi o nga hoia i kohia, kua piki tona ora,no mua tata tonu hoki a ia i whiwhi mana whakahaere. 0730 o nga haora: timata te hoariri ki te puhi matā ki te taha matau o Kamupene Keri Kapia, whakautu atu a matau pū. Na ta matau taiparatanga, ka ahei te anga whakamua a  te Paratuunu tuatahi no Ope Taua Rua Tekau ma Tahi, ko ta ratau mahi e aukati atu i  te hoariri, kia kore e hokia te wahi i ukuia e te Ope Taua i te pō rua tekau ma rima/rua tekau ma ono. Ahakoa i eke ki ta ratau whainga, na te kaha o te pahū mota me te pakū o nga pū miihini ki runga i te Paratuunu, na reira ka anga ratau ki  te hoki whakamuri. 1000 o nga haora: hoki pai mai te Ope Taua Rua tekau ma tahi me te Paratuunu Tahi, ki o matau raina, engari puhipuhi matā tonu te hoariri, puhi mota hoki a ratau pu paku ki roto i te wahi o Kamupene  Keri Kapia. Awhi tonu a matau pū miihini nunui ki  te arai i te ahu whakamua me te hoki whakamuri o te Paratuunu katoa. 1140 o nga haora: e wha nga rererangi pōma a te hoariri I tuku pōma ki te raki o o matau tūnga. E rere tonu nga rererangi whawhai a  te hoariri i runga ake, mutu atu ta matau ra ki  te puhipuhi matā ki roto i  te wahi o te whārua. I tua atu o te hiahia i tenei wa, me tu mataara, pakari hoki, puta noa i  te raina katoa. Korero te Pirikatia o te Pirikeeti Hoia e Rima, ki nga apiha me nga hoia katoa o te Ope Taua i roto i  te Takuahi  o te Ope Hoia mo nga mahi a  te Tiwihana i tenei wa, tapiri atu ki  te kokiri ka whiua mai a tata nei ki rūnga i  te Ope Hoia Tokowaru. He pai te tūnga,e kore e hoki whakamuri me u tena tangata, tena tangata i tana ake mahi, kore rawa te raina e whati,ka tu tonu. Mai i nga mahi i akona i Hiranihia, ka whakamahia tonu enei akoranga. Te mananui me te pono o nga kaupapa o nehe,ara te hihiritanga, te tohatohatanga e mau pai tonu ana. Tino marama te kitea, puta noa i te Pakanga o Ripia, i hapa matau i tera wa, e kore rawa e hoki tuaruatia tenei,he utu nui mo tenei he. Whakamohio mai te Pirikeeti Whare Matua kia matau mo te tohu paoho, he rama whero, he ma , he kakariki i runga, taiparatia mai i te takiwa o te Pirikeeti, mena hei ahea ka reri mai te hoariri ki te tono mo etahi o nga rawa papai o  te riu o  te Naera. Ka whakakorengia nga ra whakata e ono ki Cairo ki Alexandria ranei. Tata atu ki  te pō, e rua nga rererangi ME 109’s e rere tino pāpaku ana i runga i  te wahi mai i  te rawhiti ki  te uru. 27 o Akuhata, Taite “kia mataara” “kua awatea.” Mahi puhipuhi tonu a matau pū i etahi rauna ki roto i  te whārua,ka rere atu e rua nga rererangi a te Ope Taua Rererangi mai i te raki/uru ki te tonga/rawhiti. 0730 o nga haora: tino teitei te rere atu ki  te tonga a nga rererangi ME 109’s. 0845 o nga haora: i a Paraiwiti Wiwi Pirini 31962 e eke ana i tona motupaika, i te wahi o Kamupene Keri Kapia, ka riro a ia i te ringa kaha o aitua. I tanungia e te Minita o te wahanga i roto i  te urupa o te Pirikeeti MR 88312737. 1000 o nga haora: he rererangi pōma no te hoariri, e pakaru mai ana te auahi ki waho, tere ana te taka iho ki raro i  te takiwa o te pae maunga o Ruweisat. 1325 o nga haora: timata te taiparatanga a  te hoariri i  te Ope Taua, pahūnui mai a ratau matā i mua o a matau whira maina i waho atu, tata ki nga wahi o nga Kamupene Keri Kapia, me Kamupene Kaupoi. Kotahi haora e puhipuhi matā ana,ka mutu te waipu,ahakoa te pakari o tenei kokiri,kaare he aitua. Koianei te wa tuatahi i penei rawa te puhipuhi matā a te hoariri mo nga wiki maha. I whakaarotia tera pea he mahi kokiri ke, na reira i whakakiia nga rua rakau whawhai ki nga hoia. Hoiano mutu pai ana, kaare te hoariri i tino maia noa, na te mea kei te tino mataara matau ahakoa pehea. 1500 o nga haora: tokoiwa nga rererangi whawhai a te Ope Taua Rererangi e rere ana i runga ake ki  te mahi tirotiro. 1740 o nga haora: tokotoru nga rererangi whawhai a  te hoariri e ahu atu ana ki  te raki-uru. 1830 o nga haora: tekau ma rua nga rererangi whawhai a te Ope Taua Rererangi ahu atu ki  te uru. Tekau ma rima meneti i muri mai ka hoki mai, hāngai tonu atu ki  te waipu a  nga pūarai rererangi a  te hoariri, rua meneti i muri mai, e wha nga ME 109’s i puta mai i muri i o ratau waero. 1940 o nga haora: ia wa puhipuhi matā a matau pu ki nga wahi kei mua. 28 o Akuhata, Paraire “kia mataara” “ka awatea.” Haere tonu nga mahi puhipuhi , puta noa i te rangi. Te nuinga o nga puhipuhi, na o matau pū tonu. Na nga Kamupene Keri Kapia me Kamupene Kaupoai i timata te puhipuhi inga tūnga hoia, i nga taha o te whārua, mo etahi meneti, ka tu he riri i waenga i a ratau me nga pū miihini Fiat e rua. Na te matairangi i whakaatu te tunga o te pu mota, ahunga toru rau te wehenga kopae, tata ki te kotahi maero i ko atu. Whakamohiotia a matau pu,tere tonu te puhipuhi matā a matau pū. Kua tino nui ake nga mahi ite rangi. 29 o Akuhata, Rahoroi “ kia mataara” “kua awatea.” 0915 o nga haora: i puhipuhi matā a matau pūmo  te rima meneti. Tekau ma rua nga rererangi Harikena whawhai kawe pōma i rere atu ki  te uru 0930 o nga haora. 1100 o nga haora: tu mai he whawhai kuri i runga ake o te wahi o te Ope Taua, he rererangi no te Taua rererangi, etahi he Ahituha, uru atu hoki he ME 109’s. Tokotoru nga rererangi i parutua ki raro, e kore e mohiotia no wai. 2200 o nga haora: pakū mai nga pū matā a  te hoariri ki Kamupene Keri Kapia me Kamupene Kaupoi, me nga wahi i te taha o te matairangi.Karekau he aitua. Kua piki ake nga mahi i runga - i te po, ka tahuri nga rererangi whawhai tuku pōma a te Ope Taua Rererangi ki te tuku pōma ki nga tākete ki  te uru,ki te tonga o o matau tūnga, i te awatea, tino maha nga rererangi whawhai e mahi  tirotiro ana i nga raina o te hoariri. I mua o te poupoutanga o te ra, i haere te Apiha Tumuaki, nga Kaihautu o nga Kamupene me te Apiha Matua ki  te wahi tiro huna, e puritia ana e te Pirikeeti Hoia tahi rau torun tekau ma rua, o te Royal West Kents. Ka noho matau ki tenei wahi a te wa e heke mai nei. 1640 o nga haora: neke mai te Ope Taua Kamupene LOB i Maadi ki nga raina o te Ope Taua Rua tekau ma rua. Ko Kamupene Ngati Hikoi Haere tenei, i wehe atu i te wahanga i Mersa Matruh i te marama o Hune, i to ratau urunga atu ki  te wahi o te Ope Taua i taua po tonu, ka watea a Kamupene Ruku Kapa ki  te hoki ki te papa matua. Tau ana  te rangimarie ki runga te Kamupene , na te mea noho noa  tona pakaritanga ki te whitu tekau ma whitu nga hoia no nga tūranga katoa. 30 o Akuhata, Mane “kia mataara” “kua awatea.” He tono whakatupato i tukuna ki nga Kamupene katoa,mo  te whakawhiti ki  te Ope Taua o  te Pirikeeti Hoia Tahi rau toru tekau ma rua. I timata tenei mahi i te ahiahi, na te ruarua rawa o nga waka hei kawe i nga hoia, no  te 0340 o nga haora, te ra toru tekau ma tahi o Akuhata katahi rano ka tutuki. Te katoa o Pirikeeti Ope Hoia Tuarima o Niu Tireni, i whakawhiti tūnga ki nga Royal West Kents - ara te Pirikeeti Hoia Tahi Rau Toru Tekau ma Rua. Te wahi tu MR 88382707, ko Kamupene Hikoi Haere kei te taha maui ko Kamupene Kaupoi kei te taha matau, ko Kamupene Keri Kapia ka noho kairiwhi. 31 o Akuhata, Mane “tu tonu” “ka awatea.” Ka timata te kokiri a te hoariri,ka kite atu te katoa o matau ahakoa ko wai, na te mea kua mohio ke te Ope Taua Tuawaru mo tenei ahua. Puta noa i te pō, nga haora moata o te ata, tutū ana  te pakari o te whawhai a nga pū o nga taha e rua, ahu atu ki  te tonga me nga wahanga o mua. 0700 o nga haora: poka noa te hoariri i tetahi wahi, tere tonu te whakawhiu atu, auinaake i te awatea mau tonu te pupuri tae noa ki mua. Katahi te hoariri ka huri whānui haere ki te taha tonga o matau, aukatitia e a matau roopu pū. Ka timata nga mahi tatai a nga Tiamana i tenei rangi,o te whakamahi kia tino maha nga rererangi, kitea atu hoki nga mea kawe pōma ruku.Kitea atu nga Junkers 88,kei nga wahi ke o muri e tau ana a ratau pōma. Tino pakari a matau arai rererangi. Rite tonu te rere o nga rererangi whawhai a te hoariri,me nga mea tuku pōma rere kokiri mai i runga ake o a matau raina. 1000 o nga haora: he rererangi ruku pōma he Stuka, he auahi e pakaru mai ana i tona waero, e rere pāpaku atu ana ki te takiwa o te Ope Taua,tere hoki te taka iho,te mutunga tau pohū atu ki waenganui  o o ratau raina. 1115 o nga haora: hāngai tonu te pupuhi a matau pū arai rererangi ki tetahi o ta te hoariri,na  te kaha o te pakaru,ka whakarerea e te paerata. 1117 o nga haora: mahi puhipuhi mata tonu te hoariri ia wa,karekau he raruraru. 1155 o nga haora: tokorua nga ME 109’s e rere pāpaku ana i runga ake,tukua kia taka mai etahi pōma pakupaku,ahua rite ki te tōtiti, i taka tata mai ki to matau matairangi. Kore e raruraru. Koinei te wa tuatahi i mahia mai tenei momo poma “Purerehua” AP kia matau. 1345 o nga haora: i rere mai he rererangi mahi huna a  te hoariri ki rawahi o te whawhai,tera pea he Dornier 215. 1425 o nga haora: tokoono nga Stukas e rere atu ana ki  te tonga/uru, na te whakahau a nga pu Bofor a te Tiwihana tere tonu te huri ke.1830 o nga haora: ngawari noa te puhi matā a te hoariri ki  te takiwa o te Ope Taua. Kore he raru. I kitea he rarangi o te hoariri e neke ana ki  te tonga-uru,whai atu i te huarahi  i riro i tetahi o o matau Pirikeeti Raiwhara i mua atu, engari na  te tino pakari  kē o te hoariri, ka whakahaua kia whakatahi. Te mutunga o te  ra wha tekau ma rima nga rererangi Tiamana, he Junker Ju waru tekau ma whitu rere atu ki te tonga-rawhiti, Noho tonu a ratau mahi kokiri ki muri o Kamupene Kaupoi, ki te taha maui o matau. Nga aitua o te rua tekau ma ono o Akuhata: kotahi te hoia noa no Kamupene Kaupoi i mate, na te pomā matā, i tanungia ki te wahi o te Paratuunu MR 87732759. Tetahi hoia noa no te Kamupene Ruku Kapa i mate mai i ona taotu, tanungia ki te urupa Pirikeeti MR 88282734. Tetahi hoia noa no  te Kamupene Whare Matua, i mate i ro whiira maina, i tanungia e te minita o te wahanga ki te urupa o te Pirikeeti. I te mutunga o te marama, ka kokiri tonu te hoariri,me te whai ki te poka i te raina tino pakari te arai i a El Alamein. Kahakore ke ona mahi arai, na reira ka noho mataara tonu matau. He panui motuhake i tukua ki nga hoia, i tuhia, hainatia e te Kaihautu hou o te Ope Hoia Tokowaru. E whai ake nei: Tahi - Te whainga a te hoariri, ki te poka i o tatau turanga, kia uru atu ai ratau ki Cairo,ki Suez me Alexandria me te whiu i a tatau ki waho o Ihipa. Tuarua - Ko te Ope Tuawaru kei te aukati i te huarahi. Kei te pikau hoki i nga whakahaere nui, mo muri atu i te pakanga, ka tau mai ki runga i te ahua o ta tatau kawe i a tatau mahi. Tuatoru - Ka whawhaitia e tatau te hoariri, i a tatau e tu nei, e kore e hoki whakamuri, e kore e tukua. Me mahi tonu tena apiha, tena tangata i tana mahi a mau tonu te ha o tona tinana. Ki te mahia e tena,e tena tana mahi, e kore tatau e hinga; ka tu mai he wa ka riro ma tatau e kokiri kia urupatua katoa te hoariri ki waho o Ihipa. Tuawha - Uru atu ki  te pakanga, me ngakaunui, kia manawanui kia mahia te mahi. Ma te Matua i te Rangi tatau e kawe ki te wikitoria. Rarangi Pukapuka Te Rua Mahara o te Kāwanatanga Whakapuakanga:  28 NZ (Maori) Battalion Diary, WAII 1 1665 DA 68/1/32-33 Tuhinga Āpiti [1] Report by Lt-Col Baker on Period 13th May 1942 to 17th January 1943, written c. 1953, MA 52/4d, 28 Battalion History, ANZ . [2] Nga Tama Toa , pp. 227–229. Submitted by mbadmin on Thu, 09/08/2012 - 16:07 English Hoki anō ki te tīmatanga Comments so far: Takupu There are no comments Add your comments: Tāpirihia ōu kōrero, whakaahua, oro, me ētahi atu Timata te tuku ināianei He kaituku kē koe? Takiuru i konei Hoki anō ki te tīmatanga Mana Tārua | Whakakape | me te Punanga