Te Haerenga o Tane   Te Haerenga o Tane   Na i muri o enei mahi a ratau ka whakaarotia te haere o Taane-nui-a-rangi ki te toi o nga rangi. Ka kaikatia e Whiro-te-tipua kia wawe ko ia te taha i mua. Ka haere a Whiro ma te taepatanga o nga rangi piki ai ki runga kia eke ia ki te toi o nga rangi tuhaha. Ka aua atu te haerenga o Whiro ka kii atu a Taane ki nga tuakana ki a Tawhirimatea ki a Tamakaka ki a Tupai-Atau kia haere ratau. Ka haere ratou. Na te whanau a Paraweranui i taiapo haere. Ka haere i te ara tiatia. Ko taua whanau tenei na ana ra to ratou papa i kawe ki te toi o nga rangi. Koia tenei ratau:- Ko Titi-Parauri Ko Titi-Matanginui Ko Titi-Matakaka Ko Titi-Arurangi Koia tenei te whanau a Tawhirimatea na ana nei a Taane-nui-a-rangi i kawe ki te pumotomoto o Tawhirirangi. Ko ona hoa i haere ai ratou, Ko Rangiihiihi-matua Ko Tukapua Ko Tawhirimatea Ko Takawairangi Ko Ataata-o-te-rangi Ko enei whakamutunga nei i haere tonu i a Taane-nui-a-rangi ki Rangi-Naonao-Ariki ki a Kautu ki a Tapuhikura. Ko nga tangata tera hei taunga atu ki roto i Tauru-o-te-rangi. Ka purea a Taane-nui-a-rangi ki reira e Kautu raua ko Tapuhikura. Ka hoki iho i reira a Tawhirimatea, a Uruao, a Rangiihiihi-matua. Ka hoki iho enei ki a Papa-tua-nuku nei. Ka haere ki te kawe i a Taane-nui-a-rangi ki Tiritiri-o-matangi a te Ataata-o-te-rangi, a Takawai-rangi. Kaati tera a Whiri-te-tipua kua tae ake ki Rangi-nui ki Rangi-tamaku. Ka rongo kua taha a Taane-nui-a-rangi. Ka whaia e Whiro ki Rangi-Parauri, kaore i mau. Ka kiia atu e te hunaonga, "E hoki e kore e taea e koe. He tangata tena kua oti te pure ki runga o Maunganui e Ruatau e Rehua." Ka pa te pouri ki a Whiro-te-tipua. Ka tukua e Whiro tini o Poto Naonao Roo Peketua Pepe-te-nuinui Pekepeke-Haratua Taungahue Keea Kee-rangi Karearea Peka Popo Koia nei tona taua i tuku ai hei whai i a Taane-nui-a-rangi, hei pao, heo kape mai i nga toto o Taane-nui-a-rangi kia riro mai i a ia kia mate ai a Taanui-a-rangi. Ka haere te taua nei ki te whai i a Taane-nui-a-rangi. Ka eke i te paehuakai o Rangi-Tiritiri-o-matangi. Ke eke te taua nei. Whakaeke rawa ake ki runga i a Taane-nui-a-rangi kore rawa i tata, e miroia ana e Tini o Parauri ma ra. Kore rawa i tata mai. Ka tae a Taane-nui-a-rangi ki te pumotomoto o Tawhiri-rangi. Ka uru a Taane-nui-a-rangi ki roto i Tawhirirangi. I reira hoki a Ruatau, a Aitu-Pawa, a Rehua, a Puhaorangi, a Ohomairangi, a Te Pura-o-te-rangi, a Te Rangi-Haupapa, me te tini o nga Whatukura e tatari mai ana ki a ia. Na ka hoki iho te taua a Whiro-te-tipua ki Rangi-Naonao-Ariki tauwhanga ai kia Taane-nui-o-rangi ina hoki ia. Na ka tomo a Taane-nui-a-rangi ma te Koropihanga o te tahu tuarongo o te whare o Tawhirirangi. Ka puta ia ki te toi-o-nga-rangi i naianei. Ka kawea e Ruatau, e Puhaorangi, a Ohomairangi ki te whai o Rongomai ki reira pure ai. Ka tohia enei ingoa kia Taane-nui-a-rangi. Taane-nui-rangi Taane-matua Taane-te-Waananga-a-Rangi Taane-te-Waiora Taane-Torokaha Taane-Tahurangi Taane-Maikiroa Koia tenei ona ingoa i tohia ai ia a Puhaorangi, e Ohomairangi. engari ko te ingoa tuatahi ra na Ruatau raua ko Rehua-i-tua i tohu i runga o Maunganui kiia ake ra. e taua. Na ka mutu nei tera mahi, ka kawea a Taane-nui-a-rangi ki roto o Matangireia. I reira a Io e taupua ana mai kia Taane-nui-a-rangi. Ka tae atu ka ui mai a Io, "Na wai taua?" Ka mea a Taane-nui-a-rangi, "Na Rangiuiuia Tamakurangi na Tuanuku to pia e Io-matua e ii." Na ka patai ma a Io, "Ko wai to hoa e Taane-matua?" Ka mea a Taane-nui-a-rangi, "Ko taku tuakana ko Whiro-te-tipua, i tika na te taepatanga o nga rangi kake ake ai." Ka mea atu a Io, "E kore to tuakana e eke ake. Kei te tarahaunga puhi o nga rangi tuhaha." Ka mea atu ano a Io, "He aha te take i kake ake ai koe?" Ka mea mai a Taane-matua, Ko nga kete waitau o Rangi-nui raua ko Papa-tu-a-nuku nana au i kake ai ki a koe e urutau e Io e i." Ka mea a Io, "Me haere taua ki roto i te rauroha." Ka tae ki roto i te rauroha i reira te tini o te whatukura o nga mareikura e noho ana. Ka purea ano a Taane-matua ki roto i te rauroha. Ka mutu katahi ka uru atu ki roto i Rangiatea. I reira ka homai e nga Whatukur nga kete e toru me nga whatu e roa. He kowhatu atua nga whatu nei. Koia tenei nga ingoa o aua kete nei me nga whatu e rua: Te Kete Uruuru-matua o te Rongonui o te Pai, o te Aroha. Te Kete Uruuru-rangi o nga karakia katoa a te tangata. Te Kete Uruuru-tau o te Pakanga ki te tangata, ki te mahi o te kai, o te patu, i te rakau, i te kowhatu i te oneone, o nga mea katoa, hei whakahangai i te pai i te ora, aha koa he aha te mahi. Na ko nga whatu e rua, nei ko nga ingoa o aua whatu e rua ko,. Ko enei whatu he kowhatu ma he hukaatai te ahua, ara, he ma te korero. He kowhatu tohu i nga hiahia o te tangata, aha koa pai, kino ranei. He kowhatu tapu e waiho ana hei whakaputanga i nga tangata e akona ana, ara, e nohoia ana a runga e te tangata e whakaputaia ana i roto i te whare wananga. Ka mutu nga karakia ka whakapa nga waha ki te kowhatu nei. Ka mutu katahi ka haere ki waho o te whare wananga te tangata e whakaputaia ana. Na ka riro mai nga kete e toru o te wananga nei me nga whatu e rua nei. Ka haere mai nga whatukura ki te wawe iho i a Taane-te-Wananga-a-Rangi, me nga wananga me nga whatu e rua nei, ko Ruatau. ko Rehua, ko Aitu-Pawa me tona tini o te Whatukura. Ka tae mai ki Tiritiri-o-Matangi. I reira ta ratau whanau e tatari atu ana me Takawairangi me te Ataata. Whakauru mai era te aitanga a Huru-tea-rangi tamahine a Tapuhikura taina o Rangitamaku, koia tenei:- Titi-a-toa Titi-Atamai Titi-Matanginui Titi-Mataura Titi-Parauri Titi-Puhikura Titi-Titimatakaka Titi-Kaurunui Titi-Rorohau Titi-te-Apuhau Titi-te-Apu-nui Titi-te-Apu-Parauri Koia tenei taua whanau a Tawhirimatea raua ko Paraweranui nana te whanau e kiia ake nei me etahi atu tona tini noa atu. Ma Moihi e ata whakataweke e pau ai te whakatutira ki a koe. Ko Tapuhikura me te wahine a Tarapae nga kai-tiaki o a raua mokopuna i runga o Tihi-o-manono i roto i to ratau whare i Mariiri-kapua. Ko te marae o to ratau whare ko Maraenui. Ko te mahi a te whanau nei he ta potaka. Ko Tahuaroa te marae potaka. Ko to ratau taumata e whakatatai iho ai te titiro ki te tuara o to ratau tipuna ko Paroro-rangi. Kei Rangi-Naonao-Ariki te wahi i noho ai te whanau nei. Na ka heke iho a Taane-matua me nga whatukura ki raro nei. Ka tae mai ki Rangi-te-wawana e whakaeketia ana e te taua a Whiro-te-tipua. Koia tenei tona taua. Pekepeke Mataruwai Te Pekepeke Haurutua Te Pekepeke Harakuku Te Pekepeke Riwaru Te Pekepeke Matanui Ka kitea te taua nei ka patua e te ope a Taane-matua i konei. Ka mate te taua a Whiro-te-tipua. I te Rangi-haupapa taua matenga. Ka riro herehere mai enei ki Papa-tu-a-nuku nei. Koia tenei o ratau ingoa: He Kaahu He Karearea He Matuku He Kea He Kakapo He Pekapeka He Ruru He Kakariki Ko nga mokopuna tenei a Keerangi ka riro herehere mai nei: He Waeroa He Namu poto He Naonao He Roo He Wetaa He Pepe He Rango He Kowhitiwhiti me etahi atu mea penei katoa te ahua. Koia nei te take i riro mai ai ki konei     previous | contents | next