TE HAEATA
  TE UTU MO TE TAU }
KOTAHI 2s 6d}               " Tatou ka haere i to Ihowa Maramatanga."       { TE  MO TE PUKAPUKA
KOTAHI 3d
   VOL. III.]                   AKARANA,    APERIRA   1, 1861.                 [No. 1.
    MARAMATAKA    MO  APERIRA.


   Hei te 10 o nga ra Hua ai te Marama
   Hei te 25 o nga ra Kowiti ai te Marama.

  1  Manei
  2  Turei
  3   Wenerei
  4  Tarei
  5   Parairei
  6  Hatarei    

  7  Ra Tapu    Waiata 35, 36.
  8  Manei
  9  Turei
 10  Wenerei   
 11   Tarei     
 12   Parairei  
 13  Hatarei   

 14  Ra Tapu    Waiata 71 72.
 15  Manei    
 16  Turei     
 17  Wenerei   
 18  Tarei    
 19  Parairei   
 20  Hatarei   

 21  Ra Tapu   Waiata 105.
 22  Manei    
 23  Turei    
 24  Wenerei   
 25  Tarei    
 26  Parairei   
 27  Hatarei   

 28  Ra Tapu    Waiata 132 —133.
 29  Manei    
 30  Turei     Ka mate a Ropata Niutone,
                                   [1854.

E taia ana Te Haeata i te tahi o nga ra
o nga marama katoa.
Te utu  mo  tenei niupepa hia rua hereni
mo te  Tau te kau ma  rua nga niupepa e
taia i te tau kotahi.
Ko nga tangata e mea ana kia taia o ratou
whakaaro ki tenei niupepa, me tuhituhi a ratou
pukapuka ki te Kai-Tuhi o Te Haeata, ara ki a
Te Patara, kei Onehunga.  Ko  te tangata
e hiahia ana  kia taia tona panuitanga ki
te Haeata nei, me kawe i tana pukapuka kia
Te  Wirihana ki te Whare  Perehi o "The
New  Zealander," ma Te Wirihana e whaka-
rite utu mo te panuitanga ka taia. 

        TE  HAEATA.

       AKARANA, APERIRA 1, 1861.
   TE PAKANGA KI TARANAKI.

 HE rongo pai tenei kua puta mai nei, he
! korero rongo mau hoki. E ki ana kua
tae atu a Wiremu Tamihana Tarapipipi
 ki Waitara, kua tono whakaaro  i a Te
 Rangitaki mo te rongo kia houhia, wha-
 kaae ana a Te Rangitaki. Katahi ka riro
 te kara ma ki runga kia kati te pupuhi a
 te hoia kia hua he korero. Na, ka wha-
 kamutua te pupuhi a te Maori, ka mutu
 ano ta te hoia. Ka  tahi ka tono korero
 mo  te houhanga rongo, ka  takoto, ka
 hanga, ka korero.  Whakapuaki  ana te
 whakaaro  a te Maori, utua ana e nga
 Pakeha, hua ana te kupu a etahi hua ana
 a etahi; he maha nga kupu ko wai ka
 rongo atu, engari kotahi te kupu nui i
 rongo ai matou, ko ta Wiremu Tamihana.
 kia waiho te pakanga ma te tino pane o
 to te Kuini Runanga e whakarite; i penei
 tuna kupu, " Mana e mea mai kia ruku
 te Maori, me ruku; mana e mea kia puea,
 ka puea."  Ka nui te tika o tenei wha-
 kaaro, kia tukua enei he mana e whaka-
 rite. Ki te whakaae nga rangatira Maori
 me nga  runanga katoa ki tenei kupu.
 kia waiho te pakanga ki te Runanga o te
 Kuini, ma ratou e homai be ritenga ka
 tahi ka mate te ahi ka marino te moana,
 ka marama  te ao, ka ara te pane o te
 tangata ki runga. Ka mutu enei korero,
 ka tahi ka tuhituhia mai ki a Kawana:
 ka rongo ia ki nga -whakaaro o Tamihana
 ma  kia whakamutua te whawhai, pai
 tonu atu ia, ko tana hiahia tenei kia mutu,
 kia mau ano te rongo, kia noho pai hoki
 i roto i te rangimarie, i runga i te ture
 kotahi—te kiri mangu me  te kiri ma.
 Na, unga ana e  ia a Te Makarini kia
 haere ki te kawe i ana whakaaro, me te
whakarongo  hoki ki nga whakaaro o nga
rangatira Maori.  Kihai i taro kei runga
 a Te Makarini kei te kaipuke rere ana ki
runga, ka  tae, ka korero ratou. Ko te
tikanga o te korero  kahore i rangona,
ahakoa, ko nga kupu i ngaro, ko te: mutu-
nga  e rangona ana, ko te whawhai kia J
mutu.   E pehea ana ranei, e pehea ana
ranei nga  ture, i whakaritea hei whaka-
mutunga,  kahore e mohiotia. He aha-
koa, ko  te toto kia purua, ko te mate kia
pahemo,  ko  te tangata kia ora, ko te
rongo kia mau. ko to tatou motu nei kia
puea.
         Ka  (angi (e piopio,
         Aba, he ao, he ao,
         He po, he ao,
          Takiri te ata.
        Korihi te mana,
        Ka  ao, ka ao, ka awatea.
  Kua hoki mai tenei a Te Makarini, me
ana korero pai e ki ana ko te pupuhi kua
 mutu, ko te riri kua kore, ko te korero
 kua ngawari, kua kitea be kanohi  he
 kanohi, nga ope kua whati. Whati ana
 Waikato, hoki mai ana whakararo; whati
 ana Ngatiruanui, hoki atu ana whaka-
 runga ; whati ana Ngatiawa, hoki ana ki
 uta,—ara, nga mea i ora: ko nga mea i
 hinga ka moe tonu era. Aue! te mamae
 mo  nga tangata o  tetahi taha o tetahi
 taha kua whiua ki te mate. Kei ware-
ware  te ngakau ki nga hoa Pakeha, ki
nga  hoa Maori  kua ngaro nei i tenei
 pakanga, engari, maharatia hei whaka-
wehi i te ngakau ki nga hua o te wha-
 whai, kei hoki ki tera mahi.
   Kahore ano pea i ata takoto nga tika-
nga nui mo te rongo mau, otiia kua puare
 te tatau o te whare herehere, kua tuhera
te huarahi, kua parangia tetahi pito, kua
riro etahi otaota ki  tahaki, etahi rakau
nui kua poroa, mahia tonutia e nga iwi
katoa kia tino marama, kia tuhera katoa
a puta noa, hei ara mo te rongo mau.
  Erangi me tahuri nui te iwi whakapono
ki te inoi ki te Atua mana tenei mahi e
whakaoti.  Ko te tino take ia o te rongo
mau, mana e homai te whakaaro tika ki
te ngakau o nga kai-whakarite, kia mau
rawa ai te rongo, mau tonu, ake, ake, ake.

TE HAERETANGA O TE KAWANA
        KI TARANAKI.

No  te 26 o  nga ra o Maehe  i rere
ai a te Kawana  ki Taranaki i ranga
i te Tima  i a "Wikitoria." Ona  hoa
Pakeha,  ko Te  Witika, ko Te Tana-
kara, ko Te  Wera,  ko Te  Makarini,

                               TE HAEATA.
  ko  Kanara  Arekahanara, me  Kapene
  Tuati, tona Hekeretare; ona hoa Maori,
  ko  Te Waka  Nene,  ko Mangonui, ko
  Tamati Ngapora. ko Ihaka, ko Aihe, ko
  Te  Keene, me etahi atu rangatira. Kua
  riro ranu ki te whakarongo i nga wha-
  kaaro o Wiremu  Kingi, ki te kawe hoki
  i o te Kawana ki a ia. He  houhanga
  rongo te tikanga o te haere. Kua mutu
  te whawhai, ka tahi ka hua te korero, ka
  whakahaere tikanga mo te rongo kia mau.
  Kahore matou i mohio ki nga whakaaro
  o tetahi taha, o tetahi taha, ka whanga
  marire kia rongo matou ki te otinga, me
  te inoi tonu ano ki (e Atua kia oti pai.

           Ki nga tangata Maori.
  E HOA MA,—
              Tenarakoutou!   E tuhituhi
  ana ahau ki a koutou i tenei wa  o te
  houhanga rongo, kia rongo ai koutou ki
  oku whakaaro. He wehi noku, kei araia
  te houhanga rongo, e te pakeke o tetahi
  taha ranei o tetahi tahu ranei; e mea ana
 au ki te Pakeha kiu ngawari, e mea ana
 ano ti te Maori kia ngawari. Maharatia
 ko te mea nui ko te rongo mau : aua e
 whakapakeketia nga wahi kua ngawari,
 kaua e tutakina te tatau kua puare, tukua
 te rongo mau kia puta, mahia tikatia kia
 takoto, tupu tonu, mau tonu, te ai hei
 take whawhai apopo ake nei.  Kahore
 ahau i mohio ki nga whakaaro o (e Ka-
 wana, kahore hoki e matau ki o te Maori,
 otiia e mea ana ahau, tahia rawatia nga
 huarahi  kia pai te haere, keria katoatia
 nga pakiaka, kia maunu ake nga take o
 te kino, kia mutu, kei pihi ake ano a mua
 atu.  "Tungia te ururua, kia tupu wha-
 karitorito te harakeke." Tenei ahau  te
 rapurapu nei ki nga take i tupu ai te kino
 o te motu nei, ka pehea ranei, ka pehea
 ranei? Akuanei ka mea pea a Kawana,
 me whakarere  te tikanga o  te  Kingi
 Maori, ta te mea, be tikanga whakatupu
 raruraru ia, be take he hoki, e kore e
 ata takoto nga tikanga o te motu i nga
 ritenga e rua.  He whakaaro  kau noa
 ake tenei naku, otiia e tika anu ano, e
 kore hoki e pai nga ture e rua mo te kai-
 nga  kotahi. Akuanei  ka  ui mai  te
 tangata, He aba te kino? Ka nui te raru-
 raru  e puta i roto. Na te aha hoki tenei 
 kino kua pa mai nei ki a tatou ? Na tenei 
 mahi whakakingi i kaha ai, i nui ai; me i
kore kua oti noa ake ta Wiremu Kingi
 raua ko te Kawana. Na  tenei mahi i
mate ai te tangata o Waikato ; me i kore
kua  noho katoa  Waikato, kihai tetahi i
whakatika ki te whawhai ki le Pakeha,
kihai hoki i hinga i nga parekura. Tena
keihea ianei o tatou hoa noho tahi, kara-
kia tahi, haere tahi, i taere ki Waitara?
Kei te ora ranei? Huatu kua moe atu,
ekore e hoki mai. Na  wai ratou i to ki
tera wahi ? Na te kara Maori hoki. Koia
  au i mea nei, na tenei mahi . ngaro ai
 Waikato. Na, ka mau tonu tene, ritenga
 ' i te Maori, e kore e taro ka hua ano te
  he. Engari tukua ki raro. Ka ki mai
 i koutou. " Tena, ka tukua ta matou kia
 whakakahoretia, kei hea he tikanga ma
 matou?"  Tenei ano:—me  ki atu ki a
 Kawana  kia tuhera nga runanga, kia uru
 etahi rangatira Maori  ki roto  hei hoa
 whakahaere tikanga mo nga Pakeha, kia
 whai tikanga hoki nga Maori ki nga mea
 o te Maori, ki nga ritenga mo nga whe-
 nua, mo nga he, mo nga whakawakanga,
 mo  nga mea katoa hoki o pai ai te motu
 nei.  Engari  tenei, he tikanga pai. kia
 huihui nga whakaaro, nga mana, me nga
 lure, kia noho  tatou katoa i runga i te
 tikanga kotahi.  Tena, ka rua nga tika-
 nga, e kore e pai, e kore e ara te  ture, e
 kore e whai mana: nei ra ka huihuia nga
 mana, ko te mana Maori ka huihuia ki te
 mana Pakeha, ka tahi ka puta nga tika-
 nga, ka kaha te ture, ka kotahi nga iwi.
 Koia tenei, e te whanau, me "Turanga
 tangata rite," kia kotahi ai te ritenga mo
 to tatou motu, kia kotahi te turf, kia rile
 tahi—ka tahi ka kore to raruraru, ka mutu
 te whawhai, ka atu takoto he Ukanga ma
 tatou.  Tirohia taku  pukapuka.   He
 aroha noku ki aku hoa Maori, he hiahia
 noku kia tupu tahi tatou, kia ora tahi, kia
 rangatira tahi.
                   Na AROHA PONO.

 TE WHAKAKOTAHITANGA  O  NGA
        HAHI  I KAIAPOI.

TENEI  nga korero pai mo nga Hahi o
 Kaiapoi kua taia mai ki roto ki te nupepa
 hou ki te " Manuhiri Tuarangi," me tango
 hei tirohanga mo nga  kai korero o te
 "Haeata."
   "Kua  timata mai ano i nga tangata o
 Kaiapoi te tikanga whakatapu wahi mo te
 Hahi i roto mai i nga whenua rahui. No
 te tau kua pahure nei i whakaritea ai nga
 eka e rua tekau mo le Hahi o Ingarangi.
 Inaianei hoki kua karangatia ano he wahi
pera mo  te Hahi Weteriana. Kua tuhi-
 tuhia mai e to matou hoa nga korero nei
o taua hui i whakaritea ai te mahi; —
   "No te 11 o nga ra o Tihema i tu ai te
runanga ki te whare karakia i Kaiapoi.
Hui mai ana ki reira nga tangata o Kaia-
poi, o Hapaki,  o Potiriwhi, o hoa. o hea.
No te 11 o nga haora ka tae atu Te Pura
raua ko Te Taka, (ho minita hoki raua).
Ko  nga tangata katoa kua tae noa atu.
Mutu  ana  te karakia, ka timataia e Te
Pura te korero i nga take o tenei runanga,
man  iho, ko Te Taka. Ka oti ta raua
tu ana ki runga, ko Hoani Paratene, ko
Hakopa Te Ataotu, ko Pita Te Hori, ko
Arapeta Koti, ko Ihaia Taihewa. ko Ha-
muera, ko Pera, ko Hapakuku, me etahi
I atu ano.  E  rua nga  ritenga o tenei.
 runanga, ara :—                   
   " Kotahi. —Hei tuku whenua ki te Hahi
 Weteriana, pera hoki me tera i whaka
 ritea mo  te Hahi  o Ingarangi o roto o
 tera tau kua  pahure atu.   Whakaaetia
 ana e te runanga, kia tae mai ano te kai
 mahi  e  oti ai le roherohe  i nga wahi
 takoto noa. hei reira ano ka tohungia ai
 tenei, ka waiho ano ma Ihaia e mea.
   " Ka  rua. -Hei whakatakoto tikanga
 mo nga  tangata o nga Hahi e rua; kia
 whakakotahitia te  whakaaro.  Ko  Te
 Pura raua ko  Te Taka  e moa ana, kia
 mahi ngatahi raua, whakaaetia ana hoki
 tenei o  Pihopa.   Na, ka  rile ano, kia
 kotahi tonu te whare ku rakia o ia kainga
 o ia kainga, mo tetahi mo tetahi; ko nga
 monita o nga kainga katoa, kia whakaritea
 e mua tahi; ko nga Hakarameta, ara, te
 Iriiringa me te Hapa Tapu  o te Ariki,
 kia rite tonu i nga minita o  tetahi Hahi,
 o tetahi Hahi, kia kaua ai he wehewehe-
 nga.  Na. ka marama  inaianei te tikanga
 e whakahaerea nei ki runga ki nga Hahi;
 ko Te Taka  hoki e motuhia rawatia ana
 ki tenei mahi, ki nga Maori.
   •• Heoi ano, ka mutu nga korero, ka
 hapainga e nga Maori to ratou pukapuka
 kua tuhia nei ki te runanga Pakeha o nga
 kai whakarite lure, kia hunga ano tetahi
 whare, hei whare  manuhiri mo ratou ki
 Otautahi.  Mau  katoa ana o ratou ingoa
 ki tenei pukapuka.
   " No te 3 o nga hoora ka whakamutua
 te mahi o tenei runanga."
   Ka  pai enei  korero.  Ka  toru nga
 ritenga pai: —
   Ka tahi.—Ko  te whakatapunga i tetahi
 wahi whenua mo nga mahi a te Atua, mo
 te whare karakia, mo te whare kura, hei
 ngakinga kai ma nga kura, hei haerenga
 hipi, kau, aha, hei oranga mo nga minita
 e kauwhau una i te Kongo Pai o te Atua.
 Na te Atua tenei ritenga. "Me he mea
 kua ruia am e matou nga mea wairua ma
 koutou, he mea  nui ianei ki te kotia e
 matou a koutou mea o te kikokiko?"
   Ka rua. —Ko  te whakakotahitanga o
 nga Hahi e rua. Na wai hoki te tikanga
 wehewehe i kawe mai ki konei? I mua i
 te timatanga o te mahi a te Atua ki tenei
 motu i mahi tahi nga Hahi o te Ingarangi
 o te Weteriana.   Kihai  i whakatangata
 ke i a ratou, inoi tahi ana, kai tahi ana
 nga Hakarameta,  mahi tahi ana, kotahi
ano maru, kotahi ano take. I te takiwa
 ka mahue nei i puta ke nga tikanga, i tua
 — wehewehe tonu.  Na  wai ranei tenei
 mahi ? Ehara hoki tenei mahi i te Atua
 ko tana me aroha tonu nga tangata o nga
 Hahi, me piri tonu kia kotahi ano wha-
 kaaro-he  ahakoa Ingarangi, ne ana 
 Weteriana aua e  whakatupu  tikanga 
wehewehe, aua e korero kino tetahi ki
 tetahi, aua e hae, aua e whakapehapeha.

                               TE HAEATA.
 engari me aroha, me mahi tahi, me inoi
 tahi, me kai tahi i nga Hapa Tapu o te
 Ariki. Kahore  hoki ona whakaaro  ki
  nga ingoa rere ke, hei aha mana te ingoa
  kau? tana e titiro ai ko te aroha. Ta te
  Karaiti inoi tenei, " Kia kotahi ai ratou
 katoa: me koe hoki e Pa, i roto i au, me
 ahau ano hoki i roto i a koe, kia kotahi
 ai hoki ratou i roto i ahau; kia whaka-
 pono  ai te no nau ahau  i tono mai."
 (Hoani  17. 21.) I  pera hoki a Paora,
 "Me   whai kia mau te kotahitanga o te
 Wairua  he mea paihere na te rangimarie."
 (Epehi 4. 5.) Ka rile enei Karaipiture i
 nga  Hahi o Kaiapoi.  Me  tango tenei
 tikanga hei tikanga mo nga Hahi katoa,
 kana e wehewehenga  i roto i a tatou.
 Kia mohio ai te ao katoa he tuakana, he
 teina tatou, kia whakaaro  ai hoki  he
 akonga tatou na te Karaiti.
   Ka toru.—Ko  te whare manuhiri kia
 hanga  ki Otautahi, hei whare mo  nga
 tangata haere  atu, pera  me te whare
 manuhiri  i Akarana  i  Waipapa.   Pai
 tonu nga tikanga o  nga tangata o taua
 whenua.

     NGA KINGI O IHARAIRA.
           I. HAORA.
 HE  tangi na Iharaira i whakaturia  ai
 tetahi kingi ma ratou e Ihowa. I mua ko
 Ihowa to ratou Kingi, otiia kihai ratou i
 pai ki a ia hei kingi, amuamu ano ratou
 ki a ia. tangi ana kia whakaritea mai he
 tangata nei ano hei kingi mo ratou. Na,
 Whakaae ana te Atua i runga i te tohe,
 tukua ana ta ratou, ehara i te mea he pai
 no to  ratou tikanga, engari  he tohe
 marie no ratou; riro ana ta ratou i tangi
ai i runga i te pakeke, ka whiwhi ano
 ratou i te utu mo ta ratou he.
  Ko  Haora te kingi tuatahi, he tama ia
no  Kihi, no te hapu o Peniamine.  (1 
Hamuera  9.) Ho mea whiriwhiri marire 
ia na Ihowa. I te koraha ia, e rapu ana
i nga kaihe o tona papa kua ngaro ; i te
 toru o nga ra ku tae ki te kainga o Ha-
muera, poropiti, noho ana i reira. Ka
tahi ka ata korerotia mariretia e Hamu-
era to Ihowa tikanga mona, kua whaka- 
aturia hoki e Ihowa ki a Hamuera. Ka |
whakawahia hoki ki te hinu hei tohu mo
te mahi kingi. Ka korero ano nga mea
e pa ki a ia i te huarahi, i tana hokinga
ki tona kainga, ara, nga mea i whaka-
kitea mai ai e Ihowa  ki a ia.  Heoiti,
hoki ana a Haora. Ka  mea ano i tetahi
raka  haerea Hamuera  ki Mihepa, hui-
huia mai ana nga tangata ki reira, panui-
tia ana to Ihowa tikanga mo Haora, wha-
katuria ana hei kingi mo Iharaira.
  ko ana mahi kei Hamuera I. e tuhituhia
ana, ara. tana kaha ki te patu i nga Piri-
hitina me nga Amarekaiti,—tana pokanoa
ki te whakaora i a Akaka ma, nga mea
  kua tukua e Ihowa  ki te mate,—tona
  hae tonu ki a Rawiri, —tona kohurutanga
 i nga tohunga me nga iwi o Nopo, me
 ana  whakinga  maha, whakinga  ngutu
 kau  noa iho i ana kino ki a Kawiri, ka
 nui!
    E wha tekau nga tau e kingi ana taua
 Haora, me te nui haere ano te he o tana
 mahi, whakarere ana te wehi ki te Atua,
 whakapaua  katoatia ana tona ngakau ki
 te hae, ki  te tinihanga, ki te kohuru.
 Tana mahi ki a Rawiri i kino rawa, ka
 rua ana meatanga  kia kohurutia:—ora
 noa a  Rawiri i tona ringa; whakaaetia
 ana tana tamahine matamua hei hoa, a
 whakamoea   ketia atu be tangata ke; ka
 mutu  ka whakaritea te teina, ka mea me
  utu ki nga kiri matamata o nga Pirihitini,
 he mea hoki  kia mate a Kawiri i nga
 Pirihitini. Me i kore kua pokea ona ringa
 ki nga toto o Hamuera. (1 Hamuera 19.
 18.) Ora noa hoki tana tamaiti a Hona-
 tana i a ia. Tana patunga i a Ahimireka
 tohunga, me nga tohunga o te whare o
 Eri, e waru tekau ma rima, ka nui, be
 rawa, (I Hamuera 22). Tana he whaka-
 mutunga,  tana haerenga  ki te wahine
 makutu  o Enaroro, he  matakite maori
 hoki ia. Kua kore rawa tana wehi ki a
 Ihowa, tona karakia kua mutu, tana mahi
 rapu, mahi inoi ki te Atua pono kua kore,
 kua hoki ki nga ritenga maori, ka rapua
 hei tikanga mona i nga atua maori. Ka
 nui te he, ka tuhi ka tutu rawa  ki a
 Ihowa, ka tahi ka hinga rawa ki te be.
 ka  tahi ka ki te kapa  o rana kino, ki
 rawa, ka ruku rawa ki te hohonu. Oti
 ka tahuri to te Atua tangata ki nga atua
 maori rapu ai he tikanga mana, ka pehea
 hoki ? Heoi, hinga ana tona ope i nga
 Pirihitini, kihai i kaha, kihai i aba, titiro
 ana ia, whakamatea ana tona tinana e ia
 ano, heoiano, ka mate. "Na, kua mate
 a Haora mo tona he i he ai ki a Ihowa,
 mo te kupu a Ihowa kihai nei i purutia e
 ia, mona hoki i ui ki te atua maori, he
 rapu whakaaro hoki mana: mona hoki
kihai i rapu whakaaro  i a Ihowa, na,
whakamatea  iho ia e ia ano, a whakariroia
 ketia ana te kingitanga ki a Rawiri, tama
* Hehe." (i Nga Whakapapa  10-13, 14.)

 HE  AIAHI WHAKA  TUPUTUPU
            TA  TE   HE.
"HE   hara kotahi taku hara" e ai ta te
mea  hora. Tana kupu  huna i tana be
tenei. Otiia he tito ana, nonahea i kotahi
ai te he? Nonahea i haere mokemoke ai
tena hanga te he? Ehara te he i te mea
haere mokemoke,   he mea  haere tira,
haere nui hoki. Ka  whanau mai te he
kotahi, e kore enoho mokemoke, ka tangi
ki te hoa mona, ka rite ki te tamariki e
rapu ana i te boa takaro mona, ka kara-
ngatia tetahi atu he kia piri ki a ia. Te
he tuatahi ka rite ki te purapura i ruia 
  nei, i kotahi i te ruinga, ko tona putanga
 i  maha.  Whakaarohia  te kumera, te
  riwai, he pito kau te tinaku, iti te ngaro-
 manga,  tona putanga he maha  to le he
 tohu tena. Tirohia hoki tehea nga tuakana
 a Hohepa.   He hae  te tuatahi, hae ana
  ratou ki  to ratou teina; kihai i noho
 mokemoke   tenei he kotahi, kihai i taro
  ka tangohia tona koti whakapaipai; muri
 iho  ka maka ia ki roto ki te poka; na,
 ka nui  haere, ka tahi ka hokona to ratou
 teina ki nga Ihamere.  Kihai i mutu i
 konei: ka mea  ratou me huna ia ratou
 mahi, na, ka tinihangatia Io ratou papa—
 ka pokea le koti o (aua tamaiti ki nga
i toto nanenane, ka kawea ki to ratou papa,
  ka mea, he mea kite tenei na matou, i te
 koraha  e takoto ana, kia mea ai te koro-
I heke, na le kararehe i haehae. Na, ka
 tinihanga ano, ka tangi ki to ratou papa
 mo  to ratou teina, tangi maminga ana.
 I pera tonu to ratou tinihanga i nga tau
i e rua tekau ma rua, taea noatia te wahi i
 tataki ai ratou ki a Hohepa i Ihipa. Ka
 tika nei te kupu, he mea whakatuputupu
te he: na le he kotahi enei he maha i
 whakatupu—he  mea  kotahi i te whanau-
 tanga mai, ka tangi ki le boa mona, na,
  piri ana ko tetahi, muri iho  ko tetahi
 ano, nawai, a ka tokomaha ona hoa, he
 tira nui, haere ropu ana, whakatuputupu
 haere ana.
    E penei tonu ana nga mahi  a te he.
i He korero teka, ka penei, puta ana te
 kupu kotahi i ronga  i te teka, kihai i
 taro kua puta ko tona hoa, ue huna i te
 mea o mua. Ka  pa ki te tahae te tangata,
 inamata kua apitia te rua, te toru, te wha
 o ana tahaetanga : me nga horihori, me
 nga tinihanga hei boa haere mo te tahae,
 hei buna hoki i tana mahi. Ka mau ki
 te pu, ka maranga  ki te whawhai, ka
 tokomaha nga he hei hoa haere mo tenei
 mahi kotahi, te mahi whakatuputupu he
 maha  ko tenei, piri ana ki ienei te hae,
 te riri, te mauahara, te kanga, te tahae,
 te muru, te kohuru, me nga hara katoa
 o te ao —piri ana ki tenei te mahi takahi
 whakapono, te whakakinonga i te Hahi o
 Ihu Karaiti i hokona nei e ia ki ona toto,
 e ripekatia houtia ana. te Ariki e tenei
 mahi, e to ana i nga wairua tangata ki te
 reinga. Ka maha nga he e aru ana i le
 he kotahi e haere ana i roto i tenei tira, i
te ope whawhai.
  Kia  tupato ki te he tuatahi: maharatia
tona tikanga, he kai arahi ia no nga he
maha,  he karere ia e haere mai ana ki
mua, tera tona nuinga te whai mai nei ki
muri, e kore e taro kua piri mai. Kaua
e pa ki te tuatahi, kei tangi ia ki te hoa
mona.   Ka puta, kaua e owha atu, kaua
e mea  "Tauti mai;" tukua kia haere i
tahaki, e kore hoki e haere mokemoke
mai, tera ona hoa  haere tahi mai, hei
kohuru i a koutou.

                            TE HAEATA
  HE  MEA   WHAKAMIHARO     TE
            PAIPERE.

   He  merekera hoki, he merekera mau
    tonu te Paipere.  Titiro hoki ki te tuhi-
    tuhinga, kihai i tuhituhia e te  tangata
   kotahi, i te wahi kotahi, i te tau kotahi
   ranei, engari, i tuhituhia e te tokomaha,
   he maha nga reo, he maha nga tikanga
   tangata,  he  rangatira etahi, he  tutua
   etahi, na te nui na te iti, na te tohunga
   na  te ware noa iho.  I roto i nga tau
   maha, tekau ma rima rau tau i pau hoki
   i te tuhituhinga; he maha nga tikanga o
   te tuhituhi—he whakapapa, he poropiti-
   tanga, be waiata, be kupu whakarite, he
   akoranga, he ture, he tauira, he whaka-
   tauki, he reta, be kauwhau, he inoi—poto
   ana nga Ukanga  korero ki roto ki nga
   Karaipiture. He  ahakoa, rere ke ana
   nga tangata, kihai i tata tetahi ki tetahi,
  kihai i noho  tuhi, korero tahi, whaka-
  haere  tahi i to ratou ara korero, kihai i
  mohio   tetahi ki tetahi—tika tonu nga
  korero, rite tahi nga whakaaro. Me he
  tangata noa iho  ratou, e tuhituhi noa
  ana i nga ritenga noa o te ao nei, kua
  rere ke noa atu nga korero, kua puta ke
  ta etahi i ta etahi, kua raruraru noa iho.
  Nei hoki ra, he tikanga kotahi to ratou
  tikanga, be take kotahi; ka huihuia nga
  korero, rite tahi, kahore  he  putanga
  ketanga.  No konei tatou mohio ai. na
  te Wairua o te Atua ratou katoa i ako,
  i arahi, nana te mahi nei, na te Wairua
  Tapu, na tona kotahi. Kei mea  na  te
  tangata tenei pukapuka te Paipere, ka-
  hore, na te Atua pono, na to Atua kaha
  rawa, na te Atua mohio ki nga  mea
  katoa to tatou Paipere nei.               :
   KIA TAPATAHI TE NGAKAU.

 E  KI ana etahi, e rua nga whakaaro o toku
 ngakau,  tetahi e mea ana ki te Atua,
 tetahi e mea ana ki te ao. Ka be tenei,
 ka mea  te tangata kia wahia tona ngakau,
 kia tukua tetahi taha ki te Atua, kia waiho
 tetahi ki nga mahi o te ao, e kore e tika.
 I penei nga tangata o Roma, hanga ana
 he whakapakoko, whakaahua  ana ki a
 te Karaiti, whakaturia ana ki te (aba o o
 ratou atua maori, ki roto ki te whare utua,
 ka karakia ki a Hupita, ka mutu, karakia
 ana ki a te Karaiti. I whakahonore ranei
 ratou i a ia, i paingia ranei e ia ta ratou
 pera ? Kore rawa: i whakaritea hoki te
 Karaiti e ratou ki nga atua maori.   E
 pera ana nga tangata katoa e mahi rua
 ana, karakia ana ki a te Karaiti, whaka-
whirinaki ana ki ona atua maori, whakaae
ngutu  ana ki nga  kupu  o te Karaiti,
pupuri tonu  ana i nga ritenga maori.
Haere rua ana, ko tona karakia, ko tona
mahi maori, mea ana pea he oranga tana
e whiwhi ai: kore rawa, e kore te Ka-
raiti e pai ki tenei tikanga, e mea ana ia,
   me aroha ki te ngakau katoa ; e kore ia
   e whakaae kia wehewehea, kia tukua
  tetahi wahi, ahakoa iti, mo te ao; e kore
   le tangata e ora i ienei tikanga. Tena
   ka mau te kiore i te rore, i te wae kotahi.
   takoto kau ana nga wahi katoa o te tinana,
  e ora? Huatu ma te wae kotahi ka mate.
   Ka mau  te kahu  i roto i te rore, ko
  tetahi wahi iti o nga huruhuru e mau
  ana, e ora koia ia? Huatu ka mau ano i
  te kai hopu ahakoa wahi iti ona i mau ki
   roto ki te rore. Waihoki ko te tangata e
  hereherea nei e Hatana, ahakoa wahi iti
  e mau ana i roto i te kino, i te mate. He
  aha te pai kia ki mai te tangata, "Kua
  wetekina nga mekameka i mau ai ahau,
  kotahi tonu i mahue;  i mua, ki aku
  ringa me aku waewae, ki toku kake me
  toku tinana katoa e mau ana, o herehere
  ana i ahau, e whakataimaha ana i ahau :
  inaianei kua mama, kua wetekina hoki,
  kotahitahi, ko te mea o toku ringa kotahi
  te mau  nei—kua  ora ahau." Kahore,
  ma tera mea kotahi koe e herehere, e to
  ki te reinga. He maha nga mama o te
  kaipuke, me puru katoa te ora ai. Ka
  purua kautia etahi, ka waiho te mama
  kotahi, ahakoa iti, ka male ano i te wahi
  kotahi.  Waihoki  ka  purutia te  wahi
  kotahi o te ngakau, e kore e whakapaua
  katoatia ma te Karaiti, ma tera wahi ko-
  tahi ka male. Tena kia tapahi te wha-
  kaaro, tukua katoa ki a le Karaiti.
 TE MANUHIRI  TUARANGI, RAUA
     KO TE KARERE MAORI.


 KA maha  nga tau e rere ana te "Karere
 Maori" ki nga kainga Maori ki te kawe
 korero  atu, kia rongo hoki nga tangata
 ki nga whakaaro o le Kawanatanga, ki
 nga mahi  o te ao katoa, kiu akona hoki
 ratou  ki nga ritenga pai, nga ritenga e
 rangatira ai te motu  nei. Katahi  taua
 •'Karere"  ka moe,  heoiano  to tatou
 kitenga i a ia, to tatou rongonga ki tana
 reo. He  ahakoa, tenei tona riwhi he
 "Manuhiri," be "Manuhiri  Tuarangi"
 hoki; ka tahi ka puta mai: moe marire
 ana le " Karere," ara nui ana te "Manu-
 hiri." Tauti mai! Tauti mai! e te " Ma-
 nuhiri Tuarangi!" Nau  mai, e ko, kia
 kaha mai ki le kawe korero pai mai ki
 nga iwi katoa, ki te ako pai i nga tama-
[ riki o Aotearoa. Kia marama to korero,
 kia kaha koe ki te pehi i nga kino katoa
 o le motu nei, ki te whakahaere tikanga
 pai mo nga  iwi. Ta matou mihi tenei
 ki a koe. Tenakoe,  e  te "Manuhiri
 Tuarangi."


KEI mea tatou he tangata whakaaro kore
te tangata i nga kupu torutoru ; e marino
ana te mata o te moana i te mea e tangi
ana te ia o te hohonu.


 MATENGA  o KATIPA TE AWARAHI
   No  te 23 o Maehe, i le ahiahi, ka mate
 a KATIPA  TE  AWARAHI, rangatira o Nga.
 titeata.  I roa toua turorotanga, i roto i
 nga marama, ka tahi ka homo, i hemo i
 tona kainga i Waiuku.   He  tangata ata-
 whai Pakeha taua kaumatua.

         KIA MAU   TE RONGO.
|       1. E Ihu. e te Ariki,
|           Aroha mai ki tenei ao:
I          Ka pai to hepeta, ka pai
             Te (ino rangimarie.
       2. Ko  Taranaki kin pai ;
             Me  tiaki te tangata ;
          Me whakaora nei ano
            Nga Maori me nga Pakeha.
       o. He aha ra i maumau ai
             Nga toto o nga tangata?—
         

   HE KEWENTl KIA PAI TE TARO.
 RINGIHIA  ki roto ki le wai kia waru nga
 kuata wai, he paraoa  kia kotahi pauna,
 he huka 1 pauna, he tote i aunehi; me
 panga ki te ahi kia pau te haora kotahi e
 koropupu  ana, tangohia  ki tahaki, ka
 maiao ringihia ki roto ki le pounamu, me
 puru rawa : waiho kia tu ana i te ra, me
 te po kotahi, ka pai he rewena whaka-
 pupuhi taro.  Kia  kotahi te paniki KI
 roto i nga pauna paraoa kotahi tekau ma
 waru  ka rile.

         PANUITANGA.
 E    MEA   ana Te  REIHAREI, (Rev. R
      Laishley,) Onehunga,  kia hokona
he Kiwi,  hei te mea  ora ranei, hei te
mea  mate ranei; tona utu, mo te mea
ora kotahi pauna, mo le mea mate tekau
hirene—otiia hei te mea  hou, e kore e
pai le mea pirau.  E hiahia ana hoki ia
ki etahi hua Kiwi; e rima hirene te u
mo  te hua kotahi.           

  AUCKLAND :—Printed by W  C. WILSON
the " New Zealander" Printing Office, Shortland
Street.