Te Hoa Maori 1885-1910: Number 2. 01 April 1885


Te Hoa Maori 1885-1910: Number 2. 01 April 1885

1 1

▲back to top


   TE HOA MAORI.
                   (THE  MAORI   FRIEND.)
NAMA 2.              AKARANA, APERIRA, 1885.         registered as a Magazine

2 2

▲back to top


                TE HOA MAORI
         "HOANI 3.16." 
                  (JOHN HI. 16.)

    "Koia ano hoki te aroha o te Atua ki te ao    ana e
  Ia Tana Tamaiti kotahi kia kahore ai e mate te tangata e
  whakapono ana  ki a ia otira kia whiwhi ki te Oratonu."
              
  TETAHI    po makariri i te hotoke e tu ana
        tetahi tamaiti rawakore o te Airihi i nga
      o Tapurini, he tamaiti hamero noa no te
 taone kahore he whanaunga aroha.
  Kua rere ia ki te tata, kaa whakahoa ki nga
  tahae e wahi ana i a ia ra te huarahi whanui e
  tika ana ki te mate. I taua po pa ano kaa
  whakarite ratou kia tomokia (etahi whare, kua
  whakarite i taua tamaiti kia hawe ata kia ratou
  ki tetahi tiriti i te mea o nga hawa.
   I a ue tu ana i reira, me te wiri ano i te ma-
:; toke, to pa ohorere tetahi ringa ki runga ki tona
  pokohiwi.   Ka nui te hinaki poari, heoi ano
tana i kite ai ko tetahi ahua roa e tu ana i tona
taha a ka wiri ia  i te mataku; otira ka ki atu ki
 : a i he reo aroha: "E tama, e aha ana koe i
  konoi i tenei takiwa o te po? kahore he tikanga
   o te pena me koe i nga tiriti i tenei hawa tena,
   





   Ea  oma hari atu te tamaiti me te whakahua-
  hua haere ano i te mea i akona ki a ia, kihai roa
  kaa tae ia ki te tiriti, a i te nama e tu ana etahi
 keeti nui, he pu-rua. Katahi tona ngakau ka
  hemo i te whakamiharo ki aua keeti. Me pehea
  he tomokanga moni ki reira ? whakapato wehi-
  wehi ana ia i te pere. Katahi ka whakapuaretia
  e te kai-tiaki po, me te ki maro mai  te reo,
  " Kowai tena ?" " Ekara ko ahau ! Eia pai
  mai e Kara; Ko Hoani Toru me te Tekau ma
  ono ahau," wiri rawa te reo. " Pai tonu, tomo
  mai koe, ko te pahi tena," a ka tomo te tamaiti.
    Kihai i roa kua takoto ia ki roto ki te moenga
  pai, mahana, kahore ia i kite i mua atu i nga
  koheka hei rite ki aua hipoki. I ft ia ka huri ki
  te moe,  ka whakaaro ia, "Katahi te ingoa
  tupono, e kore e mahue i ahau tenei ingoa!"
  Ao  ake te ata, i te mea ki ano ia kia tonoa ki te
  tiriti (mo te po anake hoki tera kainga mona)
  ka hoatu he peihana ki tona i te waiu whaka-
  wera, he mea  penu ki ta taro. 'Ka haere ia
  whana-atu  he wahi, wehi ai ano kei tutaki ki a
                                                         
  ia ona hoa tawhito, me te whakaaroaro ino ki
  tona ingoa hou, whakawhiti mahara kore ai i
   tetahi huanui e whakakikiria ana ka hinga ia,
   takahiaiho
    Katahi ka hui te tangata, ka whakatakotoria
   ia kua kahore ke, ki runga ki te kauhoa, a ka
   kawea ki te hohipera tata mai. Ka tomo ratou
   ka hoki mai te manawa
     Ko  te tikanga i nga hohipere o Tapurini 

3 3

▲back to top


                TE HOA MAORI.
tona, "Hoani 3, 16,! Hei mahi tena i te pai
moku, a kaa tika!"
  Na enei hamama ka hono, ka oho te nuinga
ata o nga turoro. Ka maunu ta ia Kawenata ki
te rapu ki te korero i te wahi i karangatia e ia.
He  aha rawa ra te tikanga o ana kupu ? a, ka-
tahi tenei o konei, me tera o ko atu, ka korero i
aua kopu  whakaahuareka "Koia ano hoki te
aroha o te Atua ki te ao homai ana e Ia Tana
Tamaiti  kotahi kia kahore ai e mate te tangata
 e whakapono ana  ki a ia otira kia whiwhi ki te
 ora-tonu." (Hei mahi tena i te pai moku, a,
 kua tika!" e ai ta taua tamaiti hamama i ona
 mamae). Eia Ruta, ko tenei wharangi" Te Pai-
 pera Iti." Ea oti te korero aua kupu whakaaroha
 e aua turoro, a ka rongo i te hononga ake o ta te
 tamaiti mate " Hei mahi tena i te pai moku, a,
 kua tika!" Hoani 3.16. ka oho te Wairua i roto i
 a ratou, aka whakamahia e te Atua te Wairua Tapu
 ena kupu, i reira pu ano, hei whakatahurihanga
 mo  nga wairua ki te ora, Tera ano " he hari i
 te aroaro o nga Anahera o te Atua " mo nga
 tangata hara i ripeneta. Ea whakamahia tenei
 wharangi kotahi i whakapuakina nei e nga ngutu
 o  tenei tamaiti rawa-kore kuare, e te Kaha
 whakahara  o te Atua te wairua Tapu, ki roto ki
 taua hohipera a whakaorangie ana etahi wairua.
   Haere tonu ta tatou taki korero. Ea mutu te
 potete, ka hoki mai te mahara ka tahurihuri
 tana tamaiti nohinohi u a-na ki nga mea i tetahi
 taha i tetahi taha ona. Ano ra te nui ki tana
 titiro, me te kore turituri! Ki a ia, Kei hea
 ahau?   Kihai i aha, ka puta he reo no te
 moenga i tai atu o tona, i mea—E " Hoani Toru
  me te tekau ma ono, e pewhea ana koe i tenei
  ra?" ••'« Ha, na te aha koe i mohio ai ki toku
  ingoa hoa?"  " I mohio ai ne! Kihai koe i
 tamutumutu ki to Hoani Toru me te tekau ma
  ono, a ko ahau tetahi o matou te mea aha,
  Whakapaingia a Hoani Toru me te tekau ma
  ono," Miharo ana ki nga taringa o te tamaiti
  nei, te tangi o enei kupa. Eia huaina ia ko
  Whakapaingia! a ia kahore nei he tangata hei
atawhai.  " A, kahore koe i mohio nohea ranei
ena kapu—no  te Paipera." " Te Paipera ! he
aha tena?" .Kahore ano taua tamaiti marara
noa kia rongo noa ki te Paipera—taua pukapuka
Whakapainga,  ta te Atua kapa ki te tangata.
Ea mea  ia," Korerotia mai ki a au," s i te mea
ano  e tau ana nga kapu  ki ona taringa, ka
hameme  ia, ka mea, " Pai rawa atu tena, mo te
aroha katoa tena, e hara mo te po kotahi anake
tena kainga, otira he kainga pumau tonu!"
 Kihai i roa kua whakaako ia kua mohio ki era
 kupu, a ka mea, " Haunga anake ko taku ingoa
 hou, otira me tona apiti ano I" Katahi te mea
 whakahari. Ka pahure nga ra a rere ke. ana te
 ahua o te ruma':otira kahore to tatou hoa iti; i
 mokemoke; tana kai ko tona wharangi me ona
 kupu whakaahuareka, hore rawa ia i matau mea
 ake ia ko te whakamahi i aua kapu. Tenei ake
 ano tetahi atu wairua i roto i taua ruma e riro
 mai ki a te Karaiti i runga i tona mahinga, a i
 runga i tona ake whakapono u ko ia Hei waka e
 riro mai ai tera whakapainga.   Tera  tetahi
 koroheke, he nui rawa tona mate, e takoto ana i
 runga i te moenga  whakawerewere, kahore i
 matara ata i tona. I tetahi ata-tu ka haeremai
 tetahi wahine o te Hahi o Roma ki. te taha o
 tona moenga, ka mea atu, " E. Pateriki, e pewhea
 ana koe i tenei ra ?" Ka ki hemo atu te kau-
 matua,  " Ka nui te mate." " Ka patai atu te
 wahine ra, "Kua tae mai te Piriiti kia kite i a
 koe ?"  " Ahaha! ae, otira be whakanui tena i
 toku raro; kua whakawahia hoki ahau e ia ki te
 hinu tapu, a, ko te maka e mau i au hei mo te
 mate.  Kahore ahau e ngoto te tu ki te aroaro o
 te Atua, me pehea ahau ?" Ka ki waha iti atu
  ia, "Ka nui taku pouri ki a koe; titiro! tenei
  he tau pire, kua oti te whakapai e Tona Tapu e
  te Popa, ma enei koe e ahei ai te mate koakoa."
  Katahi ka heia e ia ki te kaki o te kaumatua ra,
  a, poroporoaki iho haere ana ki waho. Otira me
  pewhea e tenei tau pire ka rangimarie ai V
  tangata e haere atu  ana ki tera ao tuturu a
 kahore ano ana hara kia murua?  Katahi ka

4 4

▲back to top


                TE HOA MAORI.
kaha te hemo a Pateriki. " E te Atua kia aroha
mai," ko tona karanga tenei, " He tangata tino
hara nui ahau, ki ano ahau i horoia. Me pehea
ahau ? Aue 1 he aha toku mutunga iho ?"
  Bongo mai ana ta tatou tamaiti ki ana kupu
whakahiatangi, ka mea ana whakaaro. He mate
ta te kaumatua nei u a-na ki tetahi pahi! Ka
karanga atu ia, " E Pateriki, e matau ana ahau
ki tetahi mea pai mou—tino mohio ahau—kua
mahia e taua mea he pai moku." Katahi ka
karanga aue ata a Pateriki, "E! kia tere te
korero mai ki an, kia kite kau hoki ahau i tetahi
mea hei mahi i te pai moku." Ano ra ko te
te tamaiti, " Tenei ra ! whakarongo mai, Hoani
3.16.  Kei te whakarongo koe ?" " Ae, ae tena
ano."  Hoani 8.16—Koia ano hoki te aroha o te
Atua ki te ao, homai ana e Ia Tana Tamaiti
kotahi, kia kahore ai e mate te tangata e whaka-
pono ana ki a ia otira kia whiwhi ki te ora-tonu."
Na  enei kupu, ka kite a Pateriki i te rangimarie
i tona whakahemokanga, a, tomo atu ana ki te
ora-tonu, ka tae atu ano he wairua ki a te Karaiti
 no te ruma o tera hohipere—he kotahi ano te
 wharangi Karaipiture i runga i te whakapainga
 a te Wairua Tapa i tae ai.
   Hoki mai  ana ki te ora ta tatou hoa iti. He
 roa tona puritanga i tenei wharangi kotahi mona,
 Hoani Toru me te Tekau ma ono. Whakapain-
 gia ana e ite Atua tana whakaponohanga ki enei
 kupu; Na te aroha o etahi hoa ka kawea ia ki te
 kura, a, i tenei wa, ka nui tona kaha ki te
 mahi o te Ariki.

                  
  KO TE KUINI ME TE WHAEA
     TANGI ATU KI A IA.
    (THE QUEEN AND THE SORROWING MOTHER).

 TERA     tetahi korero whakahiatangi e mau
       ana ki roto i nga nupepa o Kotarana mo
 te aroha o tetahi whaea. Ko tenei whaea, e rua
 ona tama tane kua whakataua e te whakawa kia
mate a haere ra raro ata ana ia i Banana tae
noa atu ki te whare o te Kuini i Kotarana ki te
tono ora i te Kuini mo ana tama tokorua. E ai
ki taua korero, haere ana taua whaea whaka-
teraki tae noa ki Aperini a muri iho ki Paratera,
kei konei ka mate ona waewae ka ngenge ia, a,
tekau ma rua maero e toe atu ana ki Paramora
te kainga o te Kuini. Me pehea ia? Eo tona
kehi he porangi. Ko re takiwa e mau ana te
ora ki ana tama e tata ana ki te pau. Ko te po
makariri, pouri, mehameha e haere mai ana, a,
i taua takiwa he kino te po mo te haere i te
hotoke.
  Otira kahore te ngakau o te whaea i mahara-
hara ki tona ngakau i tona ake mamae. I mohio
 ia ko ana tama i atawhaitia e ia i to raua itinga
ki runga ki tona uma kei te whare herehere a
kua  whakataua kia taronatia. Kotahi rawa te
mea  i taua taone iti hei kawe tangata ki Para-
mora-ko te kiki kawe mera, kotahi tonu nohoa-
nga, mo te kai-whiu. I oho te aroha o te katoa
 ki a ia. Ka kawea te peeke mera ki te kiki a
tukua ana te wahine koingo kia noho ki runga
 i te peeke.
   Heoi ka rere ia i taua po makariri, mehameha,
 rere te mataku, i tana tekau maero ma rua ki
 Paramora.  Hore  rawa  ia maharahara tera
 tetahi pukapuka kei roto i taua peeke e nohoia
 ra e ia no te Hekeretere o te Kuini, i tukua atu
 kia hainatia e ia, a kua noa aua tangata i te here
 o te mate, na runga i te aroha o te Kuini. Eo
 taua pukapuka wewete i te ki whakamate mo
 ana tama e whaia atu nei e ia, kei raro tata iho
 ano i a ia, hore rawa ia kia. mohio. E kore e
 aha kua mutu te mamae o te ngakau o tena
 whaea a tona mohiotanga kei taua peeke taua
 pukapuka.   Kati, hei aha hoki i korerotia atu ai
 nga mea katoa—tona whai korerotanga atu ki te
 Kuini—te  ohiatanga atu o ta te Kuini ngakau
 whaea ki a ia i roto i tona pouri nui Heoi nei he
 kupu whakaotinga—ka   tae nga pukapuka ka
 kitea i roto te mea kotahi hei hainatanga ma te

5 5

▲back to top


               TE HOA MAORI
Kuini, a ka oti te haina, heoi ano kua noa aua
tangata kua tamaua kia raua te ki mo te mate.
Kua ngaro te pouri i te koakoa. Kua  riro te
pikaunga taimaha.

  Whaihoki e te kai-korero i tenei, ko tou ahua
ano tenei mehemea ki ano koe i whakaorangia—
kua tamaua te whakataunga whakawa mo te
tangata hara, heoi te mea e taria nei ko te
whakamate-
nga. Kua hara
 te  katoa,  a
 kahore e taea
 e  ratou   te
 kororia  o te
 Atua. Kahore
 he roimata hei
 horoi  i  oa
 hara. Kahore
 e taea e  koe
 te whakaka-
 hore ou mahi
 hara.  Me
 pehea ra  ka
 kahore  ai te
 ki mate mou ?
 Whakarongo
 mai   e  kai-
 korero  ki  te
 kupu o te ora
 tonu.  Ei  te
 mea ka turia
 e   te   Atua
 he  whakawa
 mou, he mate
 tonu  ano tena  mou.   Otira, whakarongo!
 Kua whakaritea e te Atua he utu mou, a, i tenei
  wa e hoa kai-korero e hoatu  ana  e Ia tenei
  korero tuku mai Ana, ki o ringa, he mea ta.
  " Whakaorangia ia kei heke ki te rua: kua kitea
  hoki e ahau he utu."—HOPA 33.24. Tonoa mai
  ana e Atua Tona Tama; I mate a te Karaiti te
  tika mo te he, kia arahina ai tatou e ia ki te Atua.
  Na te Kuini i rapu mai te wetekanga o te ki
whakamate.  E hara na te hunga kua kiia kia
mate Kahore noa iho e taea e raua tera. Wha-
kaae mai kei te mate ngaro koe. Whakatikaia
ta te Atua mou—e tu ki ta te tangata hara tunga,
a  Mana  koe e whakatika.  Mau tonu tenei
murunga  hara—Ae,  he  murunga rawa-tanga
atu, mo ake tonu atu, kua mea hoki Ia, "E kore
ano hoki e maharatia e ahau a ratou hara, a
                                 ratou  kino a
                              mua ake nei."
                               Ko tenei katoa
                                 a tera atu he
                      pono, mou
                             tonu a te wa
                             tonu e whaka.
                              pono  ai koe
                               ki a Ihu, ko
                               ona toto anake
                                 hoki, ae ra, ko
                      Tona mahi
                                    oti, to te tan-
                      gata hara
                        okiokinga,
                               kahore o  ko
                               atu. Kaua  e
                               whakaroa,  e
                               ai ta to matou
                                tono  atu, ko
                              te whakapua-
                             kanga whaka-
                             mutunga pea
                                  hoki  tenei, ki
                                  a   koe,   kei
                               tenei   puka-
  puka, o te korero kua tawhitotia, o te Aroha a
  te Atua ki te ao kua herea e te mate me Tona
  atawhai ki te hunga hara. Whakapiritia tou
  tohu ki te pono o ta te Atua, a, ko te maranga
  o oa hara hei naianei.  Nana, Tenei te  wa
  manakohanga mai;  nana  Tenei te ra o te
  whakaoranga.   I mate  a  te Karaiti mo te
  hunga hara.  Whakaae mai  he tangata hara

6 6

▲back to top


               TE HOA MAORL
koe, a ka murua e te Atua te ki mate mou
i tenei wa ano. Kua ea ia te Karaiti tau nama,
kua pai te Atua ki tona whakautanga. E hoa
kai-korero, kua pai ranei koe ?


 WHAKAORANGIA I TE MATE.
             (SAVED FROM DEATH).
 I TE raumati o te tan 18—, e ahau ana taku
   rere ki Monatiriara, i runga i tetahio nga
tima nui o Amerika e rere tonu ana i te takiwa
o Toronto o taua taone nui hoki.
  Ka tu matou
ki tetahi tau-
ranga whakau
i te  awa o
Rarenehi, kei
waho  atu i te
"Mano Motu"
taiho e  heke
atu  i "Nga
rere"—e wha-
karerea ana e
ahau te tima,
a, kua u ki te
wapu, e haere
atu ana  hoki
 ahau  ki  te
 taone iti ki te
whakarite
whare  moku
 mo te po, i
 kiki rawa koki
 te tima i te
 tangata.
 Kahore
 ahau i mohio
 ki te ahua o
 te hanga o te wapu, a, ko te korekoreko mai
 hoki o nga raiti e ka mai ana i ko atu kahore
 i roa taku haere ka mohio ahau, e, kei roto a
hau i nga wai hohonu o te awa. Mahara rawa
ake kua totohu ahau.

  I taku pueatanga ake ki runga kahore ahau i
kite mea hei whakamanu i au. I taku korenga
e mohio ki te kauhoehoe ka karanga ahau ki
tetahi kai-whakaora, hohoro tonu te whakamaro
a tetahi hoa i tona ringa hei hopu i au—kua
kite pea hoki ia i ranga i te wapu i taku, taka-
nga, kua rongo ranei i taku aue.

  Heahakoa  ra, i roto i te pouritanga o taua po,
me  te raruraru, ka kawea mai e te Atua i runga
i tono manaakitanga he kai-whakaora moku.
                    Takoto
                             wharoro  ana
                                te tangata ra
                                ki runga ki te
                            wapa whaka-
                            maro  mai ai
                           te ringa me
                       te karanga
                              mai ki au kia
                            hopu ahau na
                                 tenei ka ora
                              ahau  i   te
                            paremo.
                            Ei  ta te
                              tangata wha-
                                kaaro, na  te
                               ringa   kaha
                                anake o tetahi
                         hoa  aroha,
                              kahore ahau i
                             mohia ki ia
                               kowai  ranei
                             • ia nana ahau
                         i whakaora.
                            He  pono  te
                      hopukanga
 atu o  toku ringa ki tona;  otira ko ia taku
 kai-whakaora, a, ki a ia nga  whakawhetai-
 tanga.

7 7

▲back to top


                TE HOA MAORI.
  Ei muri iho, ka whakaaro  ahau  ki taku
whakaoranga, e, te rite hoki o tenei ki ta te
Atua whakaora "atawhai."  Tenei he tangata
ko te mate, otira, tu mai ana he kai-whakaora.
E mea ana te Atua, " Whakaorangia ia kei heke
ki te rua; kua  kitea hoki e ahau  he utu."
Kahore atu he kai-whakaora e rapu atu ai. Ko
tona ringa e kaha  ana ki te whakaora.  E
hopukia ana e te whakapono, te ora whakamaro
mai e te Atua.
  Ki taku mahara ake, ko te tangata i hopu ki
au taku kaiwhakaora; kahore hoki aku kaha ki
te whakaora i au ano. Heoi he mea maku, he
inoi mona, kia whakawhiwhia ia ki te whakao-
 ranga nui.
  Te tino whakamarama mai a tenei whakao-
 ranga oku ki ta te Atua atawhai whakaora!
  He aha he mahi mana ? heoi mana he pupuri
 u tonu ki a ia e " Kaha rawa ana "—he whaka-
 rongo ki Tona reo i a ia e mea nei, " Tahuri mai
 ki au, kia ora ai koutou .. ko ahau hoki te
 Atua, kahore  atu.  Ma  te ngakau hoki  kia
 whakapono  ka tika ai; ma  te mangai kia
 whakaae ka ora ai."


   HE AHA TE RONGO PAI
           (WHAT IS THE GOSPEL ?) •
 HONO ana to tatou rongo i te kupu nei
   "Kauhautia te Rongo Pai," '• E haere
 ana kia rongo i te Bongo Pai," " E paopao ana
 i te Bongo Pai" he aha te tikanga kia tatou o
 ena kupu?  Ko tena kupu "Rongo Pai" he
kupu na mua ko tona tikanga tenei, Ko te kupu
mai a te Atua, he rongo whakahari, he mea
whakakoakoa i tatou.
  E hara i te pukapuka, e hara i te mea, otira
he kupu i tonoa mai. He  pera me te Tere-
karamu waea e hara i te pepa i tuhia ai a ranga,
e hara i te tamaiti i kawea mai ai, e hara i te
waea i rere mai ai, otira ko nga kupu i tukua
 mai. Whaihoki, e hara te Rongo Pai i te Pai-
 pera e hara ano  hoki i te Kai-kauhau  i te
 Apotoro ranei, otira ko nga kupu tonu he tono-
 nga mai na te Atua ki nga tane ki nga wahine
 me nga tamariki katoa e hiahia ana ki te hopu.
 E haere mai ana he tino kupu ki a koe pa ano,
 e te kai-korero i tenei, pena tona ano i tomo
 mai he tamaiti me tetahi kopaki pukapuka nou
 te ingoa e mau ana a hoatu ai ki a koe, ko enei
 nga kupu. Haere mai ki ahau, e koutou katoa
 e mauiui ana e taimaha ana a maku koutou e
 whakaokioki.  Ki te pai koutou, a koutou nei
 akiri noa atu i te Terekaramu ki te ahi panga
 noa atu kaua rawa he maharahara, me whaka-
 rongo ranei ki ona tono. Pena tonu hoki nga
 kupu o te Bongo Pai. E! kaua e waihotia noa-
 tia iho. Kua tukua  atu i naianei, e te Atua,
 nga kupu o tona aroha me tona atawhai ki a
 koe.  E tono nei Ia ki a koe kia Haeremai ki a
 te Karaiti a kia haeremai i tenei wa ano. Tera
 e kite koe i tana kupu tono mai kua tuhituhia i
 te Rongo Poi o."—MATIU 11. 28.
    " Me pehea ka ora ai tatou ki te paopao tatou
 ki tenei oranga nui?"—HIPERU 2. 3.
    " Me whakapono ki te Ariki ki a Ihu Karaiti
  ka ora ai koe."—NGA MAHI 16. 31.

8 8

▲back to top