Huia Tangata Kotahi 1893-1895: Volume 1, Number 23. 11 November 1893

HUIA TANGATA KOTAHI. NAMA 23. ' * HATAREI, NOHEMA 11, 1893. PANUI, Kia mahara nga hoa ki tenei kia tohu tohu ki nga Pohi Mahita, mo a koutou Pepa. Kei tukua noatia ki te He maha nga reta whaka atu mote ngaro o nga Pepa, kua tae mai. He nui te raru raru i pamai kia ahau mo tenei ahua. Heoi taku he Pohi atu inga Pepa e runga i te Rarangi ingoa. E takoto nei i toku riunga. Nate Etita. Kote utu mote pepa nei ite tau, kotahi pauna, kite tuku mui te tangata i tana pauna, ite Pohi, me Rehita, rawa, ku tuku mai; kote tuhi me penei. Kia Ihaia Hutana, Etita o Huia, Hehitingi Nepia. WHAKAMAHARA KINGA HOA TUHI MAI. Ki te tuhi reta mai nga hoa hei utunga ki tu tatou manu, me tuhi ki te tahu kotahi anake o te Pepa, kaua e tuhia kinga taha e rua o te wharangi kotahi o te Pepa. He tikanga tenei ahua monga kai whakanohonoho reta, he mea taumaha kia ratou te pera. PANUITANGA Kupu whakamarama ki nga hoa ki te tuku mom mai koutou, mote Pepa nei, me tuku mai i nga moni ota o nga Poutapeta, kaua i nga Pane Kuini, he mea ua ua te homai moni mo nga Fane kuini i konei. HUIA TANGATA KOTAHI HATAREI NOHEMA, 11, 1893. E RUA PUTANGA ITE MARAMA HE roanga note whakamarama o to tatou Manu, mo te Take unu i nga mema ki waho, I puta i te Nama 21 o te 14 o nga ra o Oketopa, ara ko to tatou tikanga e tohea nei kia Puta. £ penei ana te ahua i tenei wa, E kore etau atu te mana ki te hunga o waho kaore nei ano i Urumai ki raro i te tikanga whakapumau i raro i te kotahitanga, a E kore hoki taua hunga e taea te whiu ki raro inga tikanga i whaka- otia i tenei wa. E te hunga whaka- kotahi mote Pera, Ite mea kei te tino marama kia tatou to ratou huarahi, E whakaahuru ana i raro inga, tikanga o te Ture, E mana ana i tenei wa mo te-katoa o to iwi maori, kaore ia he aha mo te hunga kua uru ki raro i te tikanga whakakotahi, Otira rae penei atu ano ahau, ahakoa, E toitu ana te maramatanga i roto i te iwi mo tenei, ara, ko nga Ture e Pahi ana i te whare Paremata nui o te Koroni, ina Pooti te kotahitanga ina kore ranei e Pooti, ka mana tonu ki nga iwi maori o Aotearoa mete Waipounamu, aha koa no roto te mema, no waho ranei, ka mana tonu. E kore rawa e taea te whakata- nuku atu ki raro i te iwi, aha koa pai kino atu ranei i nga kino kua matakitakina nei e te iti e te rahi i raro ano i nga tikanga e whai mana ana i tenei wa, Ite mea ra kei te mana tonu te ture o te whare, ki te hunga iti me te hunga nunui, ki te tangata nga- kau pai, mete tangata, whakaro kino, No reira e kore hoki e taea e te iwi te whakatete nga tikanga i whakahaerea i raro i taua mana ka whakapuaretia mo te tangata ngakau pai, raua ko te tangata whakaro kino, Na tenei ahua wha- karo i marama ai kei te pupu tonu ake i roto i te iwi, kotahi, te tikanga whakakotahi me te tika- nga whakatete, ka tino marama i konei, E whawhai ana tetahi ki tetahi, No reira te tupono ai ki nga i mea hiahia ai te iwi. Otirae te iwi E hara taku i te mea hei whakararu i o koutou whakaro, mo tenei mea, Engari hei ritenga whakamarama kau, pera i te Matapo, e haipai aua i tona Toko- toko i mua i te aroaro, ma tona tokotoko e rapu haere te watea tanga o • nga mea whakararu i mua i tona aroaro, ko reira ka marama ai te hikoi mote haere, No reira kamea te whakaro, kia rite tetahi wahi o te whakaronui o te Matapo i te -iwi, ki te ata rapu marie, kei kawea e te Ponana, a ka unuhia mai te ingoa whakatete i te hunga o waho, hei tapiri mo te ingoa Whakakotahitanga, E ngari rapua marietia he tikanga marama, E watea ai, nga huarahi, E pono ai te mahi, E kore ai e tau kia kiia he kotahitanga whakatete ki nga tikanga o te Ture, Aha koa kei roto te iwi i te mahanga ate Ture, wetewete marie ana, me te Aata titiro i te wahi ngawari o te Paa, ka tahi ai ka whakaeke, kia huri ai te Pa, He ahua ano to te whakaeke tonu atu nate wahi kaha o te Pa, ara he mea whakauaua, a kote tangata e Putu i te tahua. Kati me ahu tenei ki tetahi wahi o te take kua hapainga nei, e te iwi, ki runga, ara, (Toko wha ano mema maori kei te whare ahakoa to ratou kaha i reira, keite wa o te Pooti ka hinga ratou. ) Ka tika hoki e nga hoa, he pono kei te whiwhi katoa te iwi ki tenei mohiotanga. Otira he pai ano ki ahau kia nukunuku ake, o tatou whakaro ki te wahi tairanga whakatatare iho ai ki nga tapuae, menga kokinga, e nunumi ai te haere, mete mahi, ate hunga toko- wha, Tera ranei kei te huarahi kotahi ratou e haere ana, kei nga ara rau ranei o Heretaunga e

HUIA TANGATA KOTAHI. Pepeha tia nei, koia kua kiia ra i te whakamarama tuatahi mo tenei take, I marara ratou i tona ara i tona ara, mahue ake te whakaro ki to ratou iwi, a ka marama i konei he maumau noa ta tatou whakapau i te katoa ' tanga o te kupu kinga o ratou i te Pooti, Ina hoki he Pooti ano to tetahi, he pooti ano to etahi, No reira te kupu i te whakamarama tuatahi i runga i te ahua o tatou i tenei wa. E marama ana kia Pooti tonu te iwi, E ngari, kaua hei wareware te whakaro ki te whakahaere i te tikanga, e ngawari ai taua Take, Mehemea ranei me hikaro i te Kopura kua ono kia ra, ki roto i te whare, Mehemea ranei me whakahohoro te Haina o nga iwi ki raro i te tikanga whakakotahi, kia kotahi ai te whakaro, kia mana ai te kupu me nga tikanga, mehemea ranei me narunga atu i tetahi huarahi whakatakoto ture, ina kokiria atu e te mema ki te whare i ranga ranei i tetahi hua- rahi waingohia, i nga wa e takatu ai te whare, ko tenei e te iwi kia mahaki kia manawanui, ata tirohia te wahi ngawari o te Pa hei whakaekenga. NO HERETAUNGA Kua tae mai te Beta a Hira Pirika o Waitangi Wharekauri he tono mai kia rere atu te manu kia ia. Kua tae mai te Reta a Neho Kopuka he mea mai kei whakamutua te rere atu o te manu ki a ia. Kua tae mai te Beta a H. P. Te Whaea, o Waipare, me te Pauna i roto i tukua mai e ia mo te Pepa ma Hori Patene o Uawa. Kua tae mai te waea a Tipene Matua i Patua mai i Porangahau, i te 30 o Oketopa nei he whakata mai mo tetahi tangata ko Hemi te Ingoa, kua ngaro i reira, kua kotahi wiki e ngaro ana ka Patua mai nei te waea, Engari kaore i marama te take i ngaro ai taua tangata, he Porangi pea, he Patiti ranei, he kawenga ranei na te Tikakatanga o te Raumati. E whakangao ana i nga Pua rakau. Kua tae a Tunuiarangi me Tamahau me o raua boa ki te Wairoa, i te 17 onga ra Oketopa, I haere tahi atu hoki a H. Tomoana i to ratou haerenga, ko ta ratou haere, he whakahaere Pooti I tae mai te rongo kua patua atu he waea kia haere mai a Wipere ki reira hei reira ka tino korero ai nga mema ia ratou wha- karo, otira i whai korero ano a Tamahau i reira, ki nga tangata o te Wairoa, ko te mea nui i tonoa i reira, kia riro tonu ma Tunuiarangi e whakatu ona whakaro ki nga kai Pooti, E ngari i runga i te ahua o nga korero a nga tangata o reira E ahua ana te kahanga ki runga kia Wipere. Kua tae mai hoki te rongo ki konei kua tono a te Heuheu Tureiti, kia Pooti tia aia hei mema mo te Paremata, nui o te Koroni. E ngari e kiia ana kaore i pai taua tono kia tu aia. mei whakahua tia i roto i te Paremata e Ngati Tuwharetoa i te Waipatu, penei kua whai taima, hei whakaronga ma nga kai pooti, otira e ai ki te korero mai o Taupo e hara ia te Reuheu taua whakaro, Engari na tetahi Rangatira o te Taihauauru i tono. E ngari kaore pea i te Pono taua korero, I na hoki kua Titohea te tangata i naia nei i te hanga taka a te mema, he aha ko" he Piwai ano te mahi o tenei taki- wa. I Tu te hui a Timi Kara ki Turanga, ko tona nohoanga i tenei tau mote taha Pakeha ka nui te whakapai o nga tangata ki ana korero, ko te whakaaro o nga tangata o reira, ka tu koia hei mema mo ratou. Ite Hui a Ta Hori Kerei i Panera Akarana, ka mea ia ki ona kai whaka- rongo, he wahine te nuinga, mehemea ka whakaturia ano ia hei mema, tera ia e turaki ite Kaunihera, ara i nga mema Tane, ka whakatu mema wahine, i muri ka tonoa kia tu ia mote Taone o Akarana whakaae ana. B rua tangata i mate ki roto ite Awa o Mohakutaro, e ki ana tetahi Maori i kite atu ano ia i aua tangata e rua e haere ana mai i runga i o raua hoiho ka tae kite awa, ka timata kite kau, kihai i roa ka totohu tetahi o nga hoiho, ngaro tonu atu, ka taka hoki tana hoa, ka mate tino ki roto i te wai kote hoiho anake i whiti ki tetahi taha ote Awa. 1 tetahi whare i wera ite ahi i Ranana i putaputa katoa te nuinga o nga tangata ki waho, e rua tamariki me to raua ko ka i mahue, ki roto ite whare, ka kitea atu e nga tangata tetahi o nga tamariki e tangi ana mai ite wini o te whare, ka piki tetahi tangata ma te Arawhata i tenei takiwa kua kapi katoa te rumu ite Ahi, kua kore hoki e kitea te tamaiti, ka whatoro te tangata nei i tona ringa ma roto ite wini, ka man ki te tamaiti, ka mea kia kukume ake. Pahore tonu atu te kiri kua tino kaha rawa te ahi, hoki iho ana te tangata ki raro, e mau tonu ana te kiri o te tamaiti i ona ringa ka nui te tangi o nga tangata i reira. I kororata Amerika, e toru tangata Pahua i haere atu ki roto ite peeke moni, Puhia ana nga tangata i roto mauria ana nga moni, he mea rongo mai na tetahi tangata e paku ana nga pu ka haere mai me tana pu, e puta tonu ana nga pahua ki waho puhia ana, e rua i mate, kotahi i puta, ko nga peeke moni i mahue. I Amerika i tenei marama ano ka Pakaru tia e etahi tangata pahua te Raina ote Rerewe, te haerenga mai o te tereina ka kite te taraawa kua pakarutia te Raina ka tu, ka oma atu hoki nga pahua, ka puhia nga Tarewa mete kaari, ka tangohia mai nga moni a nga tangata o runga tereina ka oma, e rua, o aua pahua kua mau kite herehere, kote nui nga kei te kimi ano nga pirihi. Kua wera ite ahi te whare Tiata nui o Haina, he nui nga tangata i mate ki roto ite ahi, e maharatia ana he mea tahu nate tangata kite ahi. E rua tereina i Nu laka Amerika i tutuki mate ana e rua te kau tango ta e rima te kau i taotu. TE HUI I AWHERAKA Oketopa 17th, 1893. Teira Tiakitai: Ko tenei ra ko te ra ano i kiia i Omahu, ko te ra i Waipawa, he Tina tera na Tunuiarangi, I whaka- taua e te Tiamana i reira me haere nga mema i te motu nei ki te whakahaere i o ratou Pooti, kati nate kupu i kiia ra i Omahu kia tae mai a Tunuiarangi ma ka noho ai ano te Hui, no reira tenei huinga mai o tatou. Tamahau: Tena koutou e nga tangata o Heretaunga. Tenei matou te roau mai nei i te kupu a era hapu o koutou, I mua ko nga haere mai ki konei he tangi mate, ko tenei Take he putake na nga tangata kaa mate atu ki te Poo. ara te Tiriti o Waitangi. 1 te tau 1868. ko te Paremata tenei, ka timata te kitea o tenei kupu, ka tu ko Tareha, te mema ka noho noa mai tera pito o koutou, I muri ko Karaitiana, 1 muri ko Henare. katahi ano tera pito o koutou ka awhina mai, I muri ko Wi Pere, i muri ko Timi Kara, I tenei wa ka whakahaerea te kotahitanga, ki roro o Heretaunga, ka tu ki te Waipatu, I te tau 1893, Na te kotahitanga i pooti nga mema, wha- karitea ana tokotoru o Wairarapa kaore i tautohe te Pooti, I te whakahaerenga i te Waipatu, ka whakaaria a Tunuiarangi hei mema ki te Paremata i Poneke, naku mo runga i to tatou kotahitanga, kia kotahi to tatou Pooti, kotahi tonu te kupu e mea nei matou kia tukua mai te Pooti ki tenei o koutou, ko te tono i te mana mo tatou, Te rua ko te Haina ki taku Kirimina, ko taku kaupapa tenei, Me noho a H. Tomoana, ft Wipere, a Taitoko, a H. Ropiha hei pou mo te kotahitanga ka Parairetia e au taku mema pena mete Hoiho, maku e wha- kahau ka haere, E mohio ana ahau, he kaha a Karaitiana, i te whare, he kaha ft Henare, e ngari i puta tonu mai i reira nga tikanga e haere nei. Mehemea, e haere ana nga mema, nei mo nga Pitih- ana, kati kaore tenei ahua i te kotahi- tanga, ko taku mema kei waenga nui o te Apitihana mete kawanatanga, ko te mema e tuhi ana ki te kirimina no te kotahitanga tena. Aha koa kua Pahitia e te Tiamana i Waipawa kia whaka- haerea nga Pooti, ka korero tonu au i taku mahara, kaore an e mea kia tu taku mema ki te korero, te take naku tana tu he mahara naku kia kawe au i taku whakaro ki te motu nei, kua oti au kia tu he komiti i raro i te mema, hei whiriwhiri i nga Pitihana, mate komiti e whakae kia tuku te mema i taua Pitihana, katahi te mema ka wha- katakoto ki te kore te komiti e whakae, ka whakahokia te Pitihana ki te tangata rana, E kore taku mema e pokanoa kite tango i te Pitihana ate tangata, he ingoa kino ano i te runga i nga mema mo nga Pitihana, kei te marama au ki taku mema, ka tahi ano au ka tono mai ki to tatou taonga kia tukua mai ki au, mo tenei toru tau, maku e kawe ta tatou kupu ki te whare, kaore aku kupu mo nga mema o waho. He men pai kia whakatika mai nga kai whakahaere o nga mema ki te korero i nga tikanga o tana mema o tana mema, kaore au e pai kia korero nga mema,

                                 HUIA TANGATA  KOTAHI.

kaua e waiho mai nga kaha o mua hei

take mo tenei Poti tanga. No te mea kei

te mohio tatou ki nga Ture, he pai ki au

kia korero tatou me kore e oti he kupu

pai i konei.

  I te tau 1881-82, ka Pahi te Ture Reiti,

Na Timi Kara i turaki, I muri kote Ture

whenua maori o te tau 1886, Na Timi

ano i turaki, he kaha tenei ki au, korero

aku hia hia kia korero au kinga mema

Engari mate mema e korero mai ki au e

pai ana, ki te mea he patai ta te mema,

ta te kai whakahaere ranei me Patai, he

whakatu ranei i te tokomaha o nga kai

pooti mana, ka korero au i te tokomaha

o nga tangata kai raro i taku mema,

Mehemea ka puta ake te pai o nga kupu

ate kai whakahaere o te mema i o aku

kupu, ka mea atu au ko ina he mema mo

tatou ki te penei mai koutou, he Kiri-

mina ano ta koutou mo tana mema ka

mea atu ahau, naku ke tena take, ko ia

tenei taku Kirimina, ki te mahue e tahi

kupu ma koutou e whakauru, (Ka Panui-

tia, ) ko i nei taka kaupapa, ko te whakae-

tanga ate mema ki te iwi.

  H. Tomoana: E whakapai ana ahau

kia  te Teira, mo to  karangatanga  in

tatou ki konei, E tika ana he ra tenei i

kiia i Omahu Taku mahara  kua mutu

tana ra, he ra ke ano tenei I hui nga

mema  ki Waipawa i raua a kenei, mo te

taenga mai  o nga tangata o Wairarapa

ki reira, Na Paora Ropiha ahau i tono

mai kia haere atu. kati mo korero e Tama-

hau e korero mainei, e penei una te ahua

o kupu, kokoe te kai whakakotahi a ko

koe ano te kai wahi, Ina hoki ki ana to

 kupu, ki te werowero hia ka korero koe,

 No reira e korero noa iho ana koe i o

 korero, kua takoto noatu to Rati i runga

 i te ihu o to poti, E penei ana  note

 kotahitanga koe. He aha koe i kore ai e

 haina  ki te kirihipi i to kupu   i ki

 ite  rite te  upoko   o  te  kirihipi  ki

 tau, katahi koe ka haina i to ingoa kua

 korero ano koe keia koe te Pooti o nga

 iwi nei, kaore aku aha mo tena he pai

 tonu tena, ko toku Pooti kaore i au, kua

 Panuitia e au i Waipawa te pukapuka

 here anga tangata i taku Pooti me  o

 ratou ingoa.

   Mote  Reiti e korero nei koe, kaore i te

 tika to korero tanga i tena ture, E ngari

 korerotia mai taku Pooti tanga ki taua

 Ture, No te mea i hinga au i runga i te

 Pooti ka hinga taku pooti ite whare, ka

 mutu  toku mana  ka  puta mai au

 ki  waho, ka  mea  atu  au, kei  te

 whaimana  te iwi ki te tuku Pitihana,

 kaore koutou i tuku. E  whai  mana

 tonu ana nga mema o muri i au ki te

 whakahe, mo korero mai hoki e koe taku

 Pooti tanga ki te Ture Rahui whenua

 maori, ko i nei ano to ahua i tera Pooti

 tanga o tatou, tutuana te huka o korua

 waha  ki te korero kaore tatou, kia rongo

 mai koe kaore aku Kirimina moku, E

 mohio una ahau ki taku haere he maori,

 tunu au, me taku haere o mua mai taea

 noatia tenei wa, E ngari korerotia mai

 aku mahi  he, kia wai ranei o te tangata,

 ki etahi atu mea ranei i au e tuana hei

 mema, Taku Pootitanga ranei ki te Ture

 i mate ai tetahi tangata hapu ranei, kua

  mahia e koe nga mahi katoa i naia nei,

 te Haina haere i nga tangata i te whai-

  toka o nga Paparakauta, me to Kirimina,

  E hara e nei mahi i te kotahitanga.

   Korerotia mai aku Maupu mo Ngaitahu,

  me taku tukunga  i te whenua o te

  whanau ate Hapuku  ki te kaitiaki o te

  katoa, kua whakaturia nei e koe ki nga

  iwi, hei whakakino mo taku ingoa, te

  tono marie ai koe i te pooti mou i runga

i tona tikanga, No  reira kaore  au e

whakae ko koe hei koreromai a ko te

mema  hei noho noaiho, No te mea hei

waho nei o te whare o korero kamutu, E

kore e uru ki roto, i nga Ruri o te Whare

E  ngari ko taku whanaunga  tonu e

tumai ki te whakatu i ana whakaro, No

te mea  kei te rereke nga tikanga o te

whare kaore i te pena me o korero, kua

pau katoa to koutou matauranga i tenei

potitanga mema kua hori, kaore he wahi

i toe mai mau, ko  au anake  te kai

whakahe i o koutou matauranga i reira,

me taku kawe tonu i taku whakahe ki te

whare, kaore  koe e tae ake ki reira hei

hoa moku.

  Me mutu tenei korero au i konei, nate

Ture Ngawha i mate ai ate Arawa kei te

riri tonu au kia koe, he raweke nou, kei

te korero noa koe i te kotahitanga, kaore

ano koe i unu i to ingoa ki waho o te

mahi Ateha mete Haina  ki te Kirihipi,

E  kore e oti he kupu  i runga i tenei

ahua o korero, he mau mau korero noa.

  Mohi Atahikoia: E whakamihi ana au

 kia te Teira mo te karangatanga ia tatou

ki konei, E  whakapai ana  au kinga

korero anga  tangata o Wairarapa, mo

 runga i to tatou ahua mai o mua, E tika

ana, he kotahi tatou i nga tikanga katoa,

Te Kingitanga i ahu atu i konei, te Hau-

hau tanga i ahu atu i konei, me te mema

 kati ko ngapuhi i ahu mai ma Wairarapa

 kaore i manakitia te taenga mai ki konei

 katahi ano ka whakahokia atu, ka man-

 akitia e koutou, He pai tonu tena kupu

 ko nga kai whakahaere anake hei korero

 he pai ano ki au kia korero nga mema,

 kaore tahi aku Kirimina mo taku mema,

 Te take no te Kotahitanga taku mema,

 ko Tamahau e rua ona haina, he haina

 haere i nga tangata mo te Pooti he haina

 i te Kirimina, he mea hou rawa e nei i

 runga i te tikanga Pooti, ko toku Pooti

 kei te wa rano o te Pooti ku pooti ai, kati

 tena.

   I te Pootitanga o nga mema o Waira-

 rapa mo te Paremata Maori, E 500 rau

 tangata o reira i haina ki te Kirimina

 turaki i te kawanatanga maori, No te

 taenga mai ki te Waipatu, riro ana tetahi

 hei minita  tuana te tahi hei Pirimia

 mahue noa iho tena pukapuka.

   E mihi ana ahau mo  nga kupu a

 Tamahau  e ahu nei ki te kotahitanga, E

 ngari kaore i te ngoto mai ki roto i au e

 tuhi o ana kupu, Te take kua tukua to

 tatou  tikanga   ki  nga   tangata  o

 Wairarapa, a kei a ratou nga mahi nunui

 mo te iwi, kaore ano i oti nga mahi o nga

 pukapuka, pera i tera tau kotahi tona te

 tangata nana i mahi, kaore he perehi i

 reira, Tere tonu te puta 6 nga pukapuka

 ki nga iwi, ko tenei kua mahue tenei

 mahi  nui  ia ratou, kua haere kei te

 whawhai kia tu hei mema. Kua kiia i

 Waipawa, kia haere tonu nga pooti kati

 kei te pai tonu to tatou huihuinga ki

 konei.

   Kua  tae  mai  nga  pukapuka o

 Wairarapa ki au mo taku mema kua tae

 mai kia Henare e tahi, E kii nei a Tama-

 hau, kua  kotahi te pooti o Wairarapa

  ko tenei kei te pai nga korero.

    Teira Tiakitai: Kua takoto nga take

  anga mema  ki o tatou aroaro, aha koa

  korero atu koinei tonu nga kupu.

    Mo te korero a Mohi, e korero mai nei

  ko au te tauhou ki te Paremata no tenei

  tunga ano au i uru atu ai, kati i korero

  tia i reira te Pire ma te kotahitanga, I

  mahara au  he ruri tera note whare, ka

  nui ki te ae kaoti ki reira, kati na raua

  ano ko Mangakahia i whakae ki te Pooti

  i tu ai te Pire, E mea ana au kia tumai

a Henare, mehemea kote Pire a Taiaroa

tana take, me Tunuiarangi hoki, mo taua

take ano.

  Tamahau: Naku  i kite te he o te

whakaupoko  o te kirihipi ko te Apiti-

tanga i te whenua ki roto, ki te tirohia

nga Pukapuka  haina o Ngapuhi o te

tuatahi kaore he kupu pera i roto, Na

taku motini, kia whakatikaia taua kiri-

hipi i pai ai, kati kia haina rano nga iwi

nei hei reira ka Haina ai ahau.

  Tomoana: Kaore koe i pena i reira.

  Tamahau: Monga Ateha, Na Henare

i tono kia mana nga Ateha ki te wha-

katau E ngari kote mea nui, ko nga Tono

kei te whare Rehita e pukai ana, I kite

ano au i te ingoa o Henare, i roto i nga

kahiti, E he ana te korero mo nga Awhe

kaihe, e korerotia nei e te tangata, I

pooti au kia Timi Karu, i tera Pootitanga,

kati he kaha ano to ona, I na hoki nana

i whakakore te Ture Reiti o te tau 1882,

 me te Ture Whenua Maori a te Paranihi

 o te tau 1886, I utu au i te Reiti o toku

 whenua Papatupu.

  Tomoana: Ka taea e au te kii he

 Parau  to korero, i utu  koe i te Reiti

 Papatupu, Engari te Reiti o nga Paro

 Taone.

   Tamahau: I utu tonu an, Tenei tetahi

 I mate te Maori i te Ture Paramihi

 Pooti, me te Ture moni o te tau 1883.

  Tomoana: Kua  kitea ranei e koe i

 Pooti au mo enei Pire i te whare.

  Tamahau: E mohio ana au kaore koe

 i Pooti ki aua Pire, E ngari he korero

 tonu naku, Kati ka patai ahau kia tumai

 te Tangata, ki te whakatu i te Ture i

 mate ai te iwi ia Timi.

   Tomoana: Tenei nga Pire mau e titiro,

 ka patai atu hoki ahau kia whakatu mai

 koe, E hia Miriona, Eka i riro o te motu

 nei, i nga tau e toru oku i te whare,

 Menga Miriona, Eka timata mai i te tau

 i mutu ai ahau, tae mai ki tenei tau.

   Hiraka Terango: Tena koutou i haere

 mai nei i runga inga tikanga mo tatou

 kua haerea mai nei e koutou tenei marae

 o tatou, kaore e roa aku kupu, ko taku

 whakaaro hoki, manga mema tonu ratou

 e korero, ki te oti ia ratou koia tena, te

 mema, mehemea ka penei tonu ka tu mai

 to waho  kua riro te Pooti, penei mau

 mau mahi noa tatou, kua whakaari noa

 atu au i taku mema, mo tatou, I whaka-

 ria e Pene Tuakau i te hui i Waipawa ko

 Henare te Mema.

   H. Mangakahia: E whakamihi ana

 ahau  ki te karangatanga ia tatou ki

 konei, E penei ana te korero ate Teira ko

 tenei huihuinga o tatou me whakatakoto

 tonu te Kaupapa, Otira kaore e marama

 ki au, koa koutou Pukapuka hei tika mo

 to tatou Pooti, Engari ko nga take ano o

 te kotahitanga.

   I te tau 1886, ka korero au kia Tawhiao

 i te huarahi mo tenei tikanga e taea ai, i

 muri  ka  korero au kia te Pokiha, i te

 huarahi o tenei tikanga, I te tau 1889 ka

 korero au, kia Ngapuhi, ka whakahe kia,

 e  au a ratou tikanga whakahaere, ka

 whakahaerea e au i runga i taku huarahi,

 ko ia tera te haina i whakahaerea nei e

 Ngapuhi.

    Kati i runga i te Pire a Taiaroa ka

  mohio au  he turaki i to tatou tikanga,

  No reira ka tohe au kia tukua ki au te

  Pooti, mehemea ki te tu au kei te marama

  au ki te kotahitanga o te timatanga mai

  rano, ka 11 tau, e mahi ana a Ngapuhi i

  tenei mea, kaore i taea e" ratou. Naku i

  mea kia ratou kia kohia he moni kia 300

  Pauna, I muri ka haere a Ngapuhi ki te

  haina, kua korero au ko nga kirihipi kia

  mahia  i te tuatahi, ko tenei tonu taku

HUIA TANGATA KOTAHI. take i mea ai ahau kia tukua mai ki au te Pooti, Mo te korero ate Teira mo nga Ruri o te Whare, he maha nga rereke tanga o nga ruri o te whare kaore i rite. W. Paratene: Haeremai e nga tangata o Wairarapa i runga i nga mahi porearea nei, ki konei tatou korero ai, koinei tonu tona mutunga o enei kupu e korerotia nei e tatou, I nukuhia mai te hui i Omahu, kati kote kupu a Ngati Hine- manu, Ngati Upokoiri kua whakaaturia e Hori Ropiha raua ko te Hiraka, mo Henare te Pooti, kati E tika ana i kaha tatou kia Timi Kara, nuku tera tangata i whakatu, Mo nga Pire nei kua mohiotia e nei, E ngari nga mea kei te haere mai, Mehemea au i Waipawa, kua kii tonu au mo Henare te Pooti, Aha koa he hoa riri noku a Henare, kati i runga i te kotahi- tanga kua whakahaerea nei, na reira an i whakaro ai ko Henare he mema mo tatou ki te whare, kati e whakatu ana ahau ko Henare te tangata a Ngati Hinemanu, Ngati Upokoiri, ngati whiti mete Roto- kuihi katoa. Tanguru Tuhua: E whakatu ana ahau i taku whakaro, kia koutou, kei te aroha au i runga i tenei ahua o koutou ara i te kotahitanga, I tae mai nga tangata o Wairarapa ki te Takapau koi nei ano nga korero, kati ko te kupu o reira i penei kei te ra ote Pooti te tikanga, te rua kei nga mema tonu ma ratou e wha- karo i te mea marama. Puhara: Taku mahara keinga mema tonu te kupu, kaore aku kupu mo nga mea o mua, E ngari nga mea mo te kotahitanga, aha koa pehea te roa o enei korero, kaore e oti, kua haere tonu tenei maate ra e whakaoti tenei take, me mutu te korero mo te Pire a Taiaroa, kua panga mai te Pire ki waho, E ngari katahi ano ka kitea te kuare o te Pakeha te kite he pai tera mo ratou, ka pahi tonu i te Pire, ko tenei whakahaerea a tatou tangata, E ngari whakarerea e tahi tu o te kupu, kaua e kawea ki te marae o era atu tangata, E ngari korerotia te Pooti. I mutu i konei te korero. WAEA MAI. O NOA MOTU I WAHO ATU I NUI TIRENI. PARIHI, OKETOPA 26. Kei konei nga manuao o Ruhia, ka nui te manako o konei ki nga Apiha, E tae ana kite kotahi rau mano pauna i whakapaua ki te taonga aroha noa mo ratou. KEPE TAONE, OKETOPA 27. Kei te haere tonu te Whawhai a Matapere i Awhirika, kua uru he pakeha e rima rau ki roto i tona taha kua wha- kaatu hoki Rapene Kura te Kingi o te taha kia Matapere, mehemea ka hui mai ano he pakeha hei hoa mo ratou, ka hoatu e ia 1 e whenua, Ite rua tekau ma waru o nga ra o tenei marama ka puhia e nga hoia ote taha kia Meiha Arama, e rua tangata o te taha kia Rapene Kura, ko aua tangata i mau herehere, oma ana no konei ka puhia, ko aua tangata e haere ana i runga ite tono a Kapene Kura, kite mau korero kite taha Pakeha, heoi kua-haere a Meiha Kerei ki Tati me ana hoia e toru rau. KEPE TAONE, OKETOPA. Kua mau, herehere te taina o Kingi Rapene kura, ki Tati. MEREPONA, OKETOPA. Kua mea etahi tangata o Merepone Atareira kia haere ratou ki Awhirika hei hoa whawhai mo nga pakeha kia Kingi Rapene kura e ngari kaore nga kaiwha- kahaere o nga hoia e whakaae. MEREPONA, OKETOPA. Kua tae mai te kupu a Tianara Taraka o Awhirika, kaore ratou e mohio ite haere a te hoa riri, me tona whakaatu mai ano tera ratou e hiahia tangata hei hoa mo ratou. POIHAKENA, OKETOPA I tetahi kune e haere mai ana kite Taone ka puta tetahi hau nui. tahuri ana e toru tangata i mate, kotahi tonu i ora ko te Kapene. RANANA, OKETOPA. I puta tetahi whawhai noi i kope i waenganui i nga tangata ote Uniana, me nga tangata o Waho, ka nui te tangata i mate kore rawa nga pirihimana, i kaha, oma ana. KEEPE TAONE, OKETOPA. Kei Turi, a Matapere me ana hoia te kau ma ono rau, ko etahi o ana hoia e whitu rau kei ko atu o Turi e tiaki ana i nga kau. kotahi te kau mano. KEEPE TAONE OKETOPA. E rua mano maori o konei kua rere hei hoa mo te taha pakeha kua pakarutia nga waea tare karawhe o konei. AMERIKA, OKETOPA. Kua kati te whare whakakite kite Nui o konei, ko te nui o nga tangata i uru ki roto mataki taki ai i roto ote ono marama e tuwhera ana e rua te kau miriona. WIKITORIA, OKETOPA. Kua mau a Peratia kite herehere mo te kohurutanga i tana tamaiti e wha nga tau. kote ake i kahurutia ai he korenga e mutu te tungi. KAPE TAONE. NOEMA 2. Kua whakaekea e te taha kia Matapere te Pa o te taha kinga Pakeha, tutata ka horo tana Pa, Engari i te kaha mai o nga Purepo o roto i te Pa Putu tonu iho, E rua mano e rima rau, 2500 i mate o te tahi ki nga maori i taua whakaekenga. WAEA o NUI TIRENI. PONEKE, Oketopa. E rua wahine i mate ki roto ite awa kote Pura te ingoa, e whakawhiti ana raua i runga paki te taenga ki waenganui ka tahuri mate tonu atu. PONEKE, OKETOPA. Kua korero te Taute i konei ka nui te whakapai o nga tangata ki aia, i muri ka tonoa e nga wahine kia korero i roto . ite Hui wahine ki te Whare Tiata. AKARANA, NOEMA 1. Ko nga mema kua whakaaria mo nga puhi, ko Eparaima Kapa raua ko Apera- hama Poata Tuhaere, ko Aperahama note Hapa o Ngatiwhatua, o Kaipara, Orakei. RETA TUKU MAI KITE ETITA. E kore e tau ki te Etita te he o nga korero e tukua ana mai kia taia ki te pepa nei. ETITA o HUIA. Whare Paremata Poneke, Oketopa 4th, 1893. E pa eto Etita Tena koe He nui taku whakapai atu kia koe mo to mahi, K rere nei te Huia, kia kaha ki te manu ate Iwi, otira keite kaha kei te wari haere te rongo, koinei te taonga nui mate iwi maori, ko ta ratou Nuipepa. otiia e kore pea ratou e rere nui mai ki te hapai i ta ratou manu whakapaipai o mua nei whakaoriori i te iwi. Tera ano ahau e tuhi atu i e tuhi kupu ako ake nei. Na tohoa Pano Na Ka. pene Mea. Pukekawa, Mercer, Oketopa 19th, 1893. Ki te Etita o Huia. —E hoa tena koe mau e tuku atu nga mea i kitea ake ai e ahau i roto i tenei tau 1893, hei titiro iho ma o taua hoa korero nupepa e noho maina i Aotearoa me te Waipounamu, Tenei tetahi mea whakamiharo me te aroha tonu ki tera kaumatua Rangatira ka korerotia utu nei e ahau kia koe, hei hoatu mau ki ta taua manu hei hari atu mana i tena aitua nui ka tahi nei ka kitea, koiti tenei. No te 22 inga ra o Hepetema ka mahue nei ka haere. atu taua kaumatua (ara) ka hoe atu i runga i tana waka i Rangiriri ki Waikare moana, 'te Take i haere ai a ia he kawe atu i tetahi pukapuka ki tona hoa kau matua, ko te Himene te ingoa e noho ana tera kaumatua i wai- kare moana, ko taua Pukapuka na tetahi Pakeha kai whakahaere ote kawanatanga. He pukapuka atu kia te Rimene kia haere mai ki te Paina, (Mercer) ki etahi riwai hei oranga mo ratou, ko aua riwai he mea aroha na nga Pakeha o Akarana, ma te Hunga i mate i te Waipuke. Katahi nei ka hoe atu taua kaumatua nei i runga i tana waka ki Waikare- moana Te ingoa o taua kaumatua ku Tewi Panawaka, Te Ra Whakaari. He kaumatua Rangatira tonu ia no tetehi Hapu Rangatira e noho ana i roto o Waikato, ko Ngati Hine te ingoa o toua Hapu, ka hoe nei taua kaumatua nei, Pai ana te cere o tona waka i tera moana nui i Waikare, a tae atu ana i a ki tona hoa kaumatua kia Te Rimene, hoatu ana taua pukapuka ki tona hoa whakamihi mai ana tera kaumatua ki tenei kau- matua mo tona kuha ki te hoe atu i tenei moana nui. Ka mea atu tenei kaumatua. Na te pukapuka nei ru ahau i haere mai ai e mohio aua hoki au ko te pukapuka na, he mea riwai mai roa taua kei te Paina e tu ana, kia haere ai taua ki te tiki i a taua riwai hei oranga ake mo taua i te patunga a te Waipuke, ka meatu tetahi o nga kaumatua nei, koia ha kei a koe. Otira he nui utu ngu kupa whakamihi aua kaumatua kia raua ka mea atu ano a te Rimene noho marie ehoa taihoa e haere, whakaae ana a te Rawhakaari ka hoki mai ki tana kainga i Rangiriri, ka pa te hau he hauauru kua matara ano te waka ote kaumatua

HUIA TANGATA KOTAHI. nei ki waho, pa ai taua, hau, ko taua hauauru nui rawa atu tirohia atu na te moana me he kareko tera ma tonu, nawai i kitea e te kaumatua nei a uta, a, ka ngaru noa atu ki waenganui o taua moana. Heoi kua tino mohio te kaumatua nei e kore aia e ora i tenei tupuhi whakaharahara, katahi ka tahuri ki te takatakai i tona Kaawa Horo, ki tona tinana katoa ka kuhua tona koti nui katahi ka patene teneria i tenei takiwa e tata tonu mai una tona aituatanga, mutu rawa tana hanga pai ia ia ka puta mai tetehi ngaru nui hei whakamate ia ia hurihia ana tona waka ngaro utu una ki te moana me taua kaumatua tahi ano ia ia ka ngaro atu ka puta ake anu tetehi Wairua mahara i roto ia ia katahi ka whai atu i tona waka, ka mau ona ringa ki te taura o tonu waka katahi ka herea e ia ki tona ringa he mahara na tona ngakau marama mo tu a mute rawa ake, e ai ana te waka hei kawe ia ia ki uta, ki a kitea ai ia e ana tamariki e tona iwi ranei, a i runga i te mahinga a te hau raua kote ngaru, ka whakahemo te manawa ora o te kaumatua nei. ka heke atu tonu tinana ki te mate, otira ia ia ka mate nei. kei te purutia ano tona tinana e te waka hei hari atu ia ia ki uta. Heoi ko taua tupuhi, kaore rawa i whakaae kia haria te kaumatua nei e tana waka ki uta. katahi nei ka piua haeretia te kaumatua, nei raua ko tana waka e te ngaru a ka motu mai te taura i herena e ia ki tonu ringa ka haere utu te waka, ka totohu iho ia ki te moana. Otira ko te whakaaro nui ano o te kaumatua nei ia iu ano e ora ana ko tana waka tonu, hei kawe atu ia ia ki uta kia kitea ai a iu, ia ia ka mahue nei i tana waku, ko tana Wairua pupuru tonu i tana mahara o tana uranga i mea ra ma tana waka ano a ia e whakaatu. A i te aonga ake i tetehi ra ka haere atu tetehi wahine ki te kainga i hoe mai ai taua kaumatua nei a te Ka whakaari i haere atu hoki te wahine nei i te kainga hui taenga mai rau te Rawhakaari, ka pataia mui enga tangata o te kainga ra, kua tae atu a Te Rawhakaari ? ka mea atu te wahine nei, kaore ano i tae ake. Heoi ka mohio katoa nga tangata kua mate kua tahuri ki te moana Katahi ka hui hui katoa nga tangata ki te kimi i te tahatika o taua moana, a ka kitea te waka e tau ana e iwa nga ra i muri iho i te kiteatanga o te waka, ka kitea te kaumatua nei i te wahi ano i tau ai tana waka e takoto ana e mauana ano te Pito o te taura o te waka i tona ringa- ringa, na kona i mohiotia ai te ahua o nga korero o tona matenga kua korero tia ake nei. E hoa ma he mea tino whakamiharo rawa te matenga o tenei kaumatua a ko nga Iwi katou o Hauraki me Waikato kaore ano i rautu te haere ki nga tangi- hanga mo taua rangatira kau matua. Etita, He mea korero nui rawa na nga Iwi o tenei kaumatua tena mea, kia whakaaturia tena aitua ko te Waipuke o Waikato to mua atu ko te kaumatua nei to muri mai. Tena ra to hanga e te Aitua o te whenua raua ko te Tangata. Heoi ano Na To Hoa e noho una i konei M. C. Searancke. Kaiapoi, Hepetema 28th, 1893. Ki te Etita o Huia Tangata Kotahi. Tenei to kawenga, ka tukua atu hei kawe atu mau, ki nga waahi katoa o Nui Tireni, hei matakitaki iho ma ratou ko te whakaotinga tenei o taku pukapuka ritana ia au i tu nei, hei Upoko Runanga mo te takiwa o kaiapoi, i te putanga mai o taua ritaana aku ka kitea e taku runanga oho ana o ratou mauri, ka puta to ratou pauri moku, ka whiua ahau e ratou, ki nga kupu taimaha, ka tu ma a Hohepa Huria, ka mea tuhia atu e koe, kia unuhia mai to pukapuka ritana ka whakahokia e au, ko taku i tuhi ai kua tuhia, katahi te rumanga ka mea, kaati, me nuku atu, mo te tahi takiwa, ka korero ai s no, kia tae ki te rua tekau ma waru, o Hepetema, ka noho ai te runanga, ka u hoki te kooti whakawa whenua maori ki konei ki kaiapoi nei ka hui mai hoki nga tangata o nga takiwa o te Waipounamu, ki te whakawa i o ratou take, he nui te taane te wahine ka hui maua, ki roto i te whare runanga e kiia ana te Ingoa ko Tu Ahuriri ka tu mai te tumuaki, ki te whakamarama i te take ma te runanga. Ka whakatika te runanga ki te korero, ka waiho marie, te take o te korero kia takoto ana, ka korerotia ko te Parani Hiti a te Runanga, kia korerotia, ana nga moni, a te Runanga, ka ta mai ko Paratene, Tamanuiarangi, ka mea ia, e kore rawa ia e pai ki te tuku i tenei korero, kia puta, kia whakaaturia rano nga moni i mahia e te runanga, me nga moni i pau ki te kore e whakaata tia mai nga moni ka pakaru rawa i au tenei whare, ka tu te Tiamana o te runanga ki te whakanui rama i tana tukunga atu i nga moni ki te kai Tiaki Moni a te Runanga, kia Wepu Hopa. Ko te nui o taua moni Ł12 10s, ka tu mai a Wepu Hopa, (kai tiaki moni a te Runanga. E pai ana tera ka whakaaturia, kia oti mai te Parani Hiti te paahi, ka ta mai a Tamati Eutahi Kirini, Hekeretari o te Runanga, me homai he taima hei mahinga i te parani hiti, ka tu a Paratene Tama- nuiarangi ka tahi ka tatu toku wha- kaaro ka tau ienei ki te 12 onga haora u te Po. Ka tu ko Hoa i Muake ka mea me tuku te pooti kia haere, ku karangatia a Hape Uru hei tuhi tuhi i nga pepa mo nga poti o nga tangata e pootitia ana. ko wai o ratou e tu, ka mutu, te tuhi, ka mea nga tangata hei tuha haere i nga peepa pooti hei titiro hoki inga pooti, ka tuha ina nga pepa ki nga taane Ui nga wahine katoa i rotu i te whare i tae nui nga tau ki te 21 nuku atu. ka tikina nua pepa ka kohia mai, ko Timoti Whiua raua ko Hoani Mauka nga kai titiro i aua pepa, ko Hopere Uru te kai tuhi i te nui o nga tangata i pooti kia tangata i kowhiri tia ai hei Upoko runanga. Ano ka kitea te nui o nga pooti mo te mea kotahi o ratou, ka whakanohonohoia nga pooti ki runga kia ratou. Nga pooti ia Tamati Eutahi Kirini 14 Nga pooti ia Paratene Teuki 21 Nga pooti ia Taituha Hape 39 Ka panuitia e te Tiamana i noho ai i taua po, ki te runanga, ko Taituha Hape itu hei Upoko Runanga mo Kaiapoi. Ku tahi ka aumere te Runanga nga tiriana te whare i te Hurei i te Pakipaki i te takahi o nga waewae, ki runga i te puroa o te whare, nga tiriana te whenua i te nui o to ratou koa e hoa ma he mea whakaahuareka rawa, nga mahi penei, ko au hoki te tangata i whakahawea ki taua mahi a taku runanga i mea ahau, kia whakaotia i runga i taku panui o te 1 o Mei, na taku runanga i mea kia penetia kite ana ahau i te pai i taua po na reira ngahoro ana nga makawe o toku mahunga i te nui ake o te koa o toku ngakau, ki nga ritenga a taku runanga i puta ai te hari me te koa i nga tangata me nga wahine i hui ki Kaiapoi i timata mai te haere mai o nga tangata i Moeraki Waitaki, Waihao, Temuka, Taumutu, Wairewa, Akaroa, Potiriwhi Rapaki, me Kaiapoi, ka tahi au ka tu atu ki te mihi atu ki taku runanga me nga tangata o Tawhiti ka taihi atu au kia ratou katoa, tena koutou i runga i to koutou kaha ki te awhina mai ia au, ka nui toku koa atu kia koutou me toku whakapai atu kia koutou kia ora tonu koutou me au hoki. Ki te Etita o Huia Tangata Kotahi mau e tuku ki te pepa nga kupu i runga akenei. Heoi ano na to koutou hoa aroha pono na Wi Naihira Te Ihoka. Te Aute Kareti, Oketopa 10th, 1893. Ki te Etita. E hoa tena koe. —Tukuna atu enei kupu hei whakaaroaro ma te tangata te heenga te tikanga ranei kawhia ranei marama, ka pahure ake i rongo ai ahau ki te kaha o nga tangata o te Pakipaki ki te tono kia whakakoretia te raihana o te whare waipiro i te Pakipaki. He nui to ratou kaha, a he nui hoki te mihi a toku ngakau, mo to ratou whakaaro. Ahakoa ra, pai noa a ratou korero ki te aroaro o te kai whakawa, kihai rawa i whaka- rongotia mai, ' Heoi' ano i te ringa e tu ana, Otira na te waimarie hinga ana taua Ana o nga kai pahua. I hari katoa ranei nga tangata o te Pakipaki, i pouri ranei etahi. Otira ko ahau nui atu taku hari. A tenei he wawata na toku ngakau mahinga katoa nga whare hoko waipiro i Nui Tireni. Ia ahau ano e hari ana mo te hinganga o tenei whare, ka rongo ahau i haere te peene o te Pakipaki ki te wha- kanui i te whakatuwheratanga o tetahi paparakauta i Hehitingi, e rima maero pea te mataratanga atu i te mea i turakina e ratou, na reira ahau i mea ai ehara i te mahi ngakau te mahi a nga tangata o te Pakipaki. He aha i whakahingaia ai e ratou tetahi a whakatungia ai hoki tetahi. He mahi ware rawa ki ahau te haere ki te whakanui whakatuwheratanga whare waipiro. Kahore rawa e tika kia uru nga kaumatua ki tenei mahi. He tama- riki ranei na ratou tenei mahi he kauae hana tonu ranei. He pai mehemea na te tamariki, kia whai whakatarunatanga ai. koia nei tonu a te maori ana mahi. Kihai rawa i takitaro te turakanga i tetahi paparakauta. Haere ana te peene ki te whakatangi: —" Pepepe, haramai, haramai, anei, anei, te wai a Hatana, hei whakamoroki i o koutou pakete, hei wha whati i o koutou kaki, pepepe......... " Aue tatau nei e hoa ma koa taua nei mea whakaahuareka, ka meinga e te pakeha, hei whakapoapoa i etahi ano o koutou kia haere mai ki roto i te Ana a Hatana. E tino rite aua tenei mea, ki te kaka mokai e whakangenge ana kia haere mai etahi ano o ratou ki te mate. I rongo ahau e toru tonu pauna te utu o te peene, i te haerenga. E tonu tekau hereni! He mea whakama ano tenei, E tino mohio ana ahau e kore rawa tetahi peene pakeha, e whakaae kia haere ki te whakanui i te whakatu-

HUIA TANGATA KOTAHI. whera tanga o te whare o te rewera, ko ate Maori peene anake pea e haere mo era mahi ware. Ka ki pono ahau, mehemea ana. he tamaiti whai moni ahau ka hoatu noa e ahau e tora pauna ma te peene o te Pakipaki, kia kahore ai ratou e porangi ki te haere ki te mahi i nga mahi he. Hei nga mahi Rangatira te mahi, kia ingoa nui ai. Kia pai te whakahaere i te peene, meinga mo nga mahi whai Kororia, kia penei te tangi. I hanga hetia mai te pia He moni ke te hiahia. Heoi na '' Kohungahunga. " R. M. 4 Pukepoto, Oketopa 12th, 1893. He pukapuka tenei hei, hainatanga manga Iwi, Maori i roto ite robe pooti Mema i raro o Akarana, mo runga i tenei take kua tuhia ki raro iho nei: — 1. Kia kaua nga Iwi i roto ite rohe pooti mema i raro o Akarana e pooti mema kite Paremata Nui o Nui Tireni e noho mai nei i Poneke. 2. Kia waiho tenei tikanga, hei taonga tururu ma enei Iwi i roto i tenei rohe pooti mema i tenei tau tonu e haere mai nei. 3. Kua ata marama tatou ki te kore tikanga o tatou mema e haere nei, kite Paremata, Nui o Nui Tireni, kore rawa he ora, e puta mai ana ia ratou e rangi kote mate anake mo tatou i to ratou hokinga mai. 4. Kua waiho ano kote mana anake ote Tiriti o Waitangi mete 71 o nga rara- ngi mete kotahitanga o tatou o nga Iwi Maori hei mahinga ma tatou, kite whakahaere io tatou taonga ake me o tatou whenua. 5. Kote tangata ka whakaaria ki Peoi- hairangi hei mema mote Porowini o Akarana tae noa ki muri whenua ka whainatia taua tangata mote moni e £200. 6. Ka haina nei matou nga Iwi Maori o roto i tenei robe Pooti mema i raro o Akarana, hei tohu ka whakaaetia pono tia e matou nga take o roto o tenei pukapuka ite 1st o nga rarani tae noa ite rima o nga rarangi. (5), koia tenei o matou ingoa., 1. Timoti Puhipi me nga tangata 69 kua tuhia o ratou ingoa ki tenei Puka- puka. Tereinga, Hepetema 16th, 1893. Kite Etita o Huia Tangata Kotahi. Temanu whakahirahira a nga tangata kua ngaro ata kite poo tenei ano ahau kei roto ite tuanui o toku whare E whakarongo ake ana ki tana tangi E tangi nei huihui mai huihui mai E nga morehu onga tangata o Aotearoa mete Waipounamu whakarongo kite tangi a Te Huia Puritia ana whakahaunga ko nga mea hoki tenei mate tangata ka pai tona tangi he tohu no mua katangi Tepipi- wharauro a Herau mati ka tangi te Horirerire E whakamohio ana kite tangata kia tahuri ki te whiu Purapura maana kite whenua, wai hoki ko te nuia E tangi nei he tohu no te rangi marire me ake nei paiheretia ki roto ite huinga kotahitanga o nga motu E rua o Aotearoa me Te Waipounamu. Heoi ko ahau me toku iwi kua paiheretia ki roto ite huinga kotahitanga o te iwi Maori i roto ite Tiriti o Waitangi mete Rarangi 71 o te ture nui mo Niu Tireni. Ehoa ete Etita tenei nga kanohi te matakitaki Iho nei mete ngakau te whakaaroaro nei i roto ite Hinengaro mo nga Ture e whakaatu nei te Nama 17 o to tatou manu, na te Nama 18 i ata wehewehe nga whakamaramatanga katahi ka mohio iho te ngakau kuare he mate tenei mo tatou mo te Iwi Maori otira e ra e iti te whiu o tenei ture ki etahi Iwi ko matou ko toku hapu era enui te whiu e pa kia matau ko te take he Iwi kuare he iwi pohehe ki nga tikanga pakeha he nui nga whenua Tiwhikete me nga whenua Papatipu me nga whenua Porohita i roto i nga Ture e whakaatu nei to tatou manu ka whiwhi tenei aitua kia matou otira kia kaha nga mema o te kotahitanga ki te whaka- haere i nga mahi o to tatou Paremata Maori kia kaha hoki nga Rangatira Maori e noho huihui nei i Poneke ki-te kawe ia tatou Pitihana ki te Paremata o Te Koroni. Kati hoki te whakatautaua ite mahi he mahi ka tupono mai kite aroaro Tena kia kaha kia maia kiu rite ai tera wha- katauki ra Tekaha ite Toki te Pakari ite hue, te uaua ite Pakake, kauti hoki te tuku atu ma nga tokowha nei, he aha te rawa epahure ia ratou kia tokomaha topu ki te whawhai ki te taua, ka taitu te hoa riri, he one tokoiti. Ko te aha e Pahure waihoki kia kaha tonu nga rangatira ki te whakahaere inga Pitihana anga rangatira, i hui nei kite Waipatu hei Pu manawa mo te- nei hanga mo te kuare mo te Pani me te Rawakore. Heoi e te Etita mau e Panui atu ena kupa ki nga marae e rere ai to tatou manu hei titiro roanga kanohi hei wha- kaaro mate ngakau, kia pai koe kite tuku, Panuitia atu kite kore koe e pai Rukea atu kite Puri kei whakakapi noa iho ite wharangi o to tatou nupepa te tahi kupu i kite au i roto ito tatou nupepa e ki ana he taonga tenei mate kuare mate tutua mate Pani mate Rawa- kore koia i ohianoa ai tuku ngakau kite tuku atu i ena kupu kia Panuitia atu e koe Heoi nga kupu na Tohoa i roto ite huinga kotahitanga ote iwi maori. Ngaatihinehika Teingoa hapu ngati * kahungunu te iwi te Wairoa te awa wha- kapunake te maunga Tereinga o Reko taku kainga. W. M. Hoeata Pehimana. Kia Ihaia Hutana. Etita. —E hoa e inoi atu ana ahau kia koe kia Tukua mai e koe te Nupepa kia au mo te nei koata tau tae atu kite 1894. Hei a Hanuere tekau o nga ra ka hoatu ai ite Pauna e Rima hareni £1 5s kei rua rua o whakaaro tukua mai me penei te tuhi kia. • W. M. Hoeata kei Tereinga, Ruakituri. Oroua Piriti, . Hepetema 27th, 1893. Wahi o Manawatu. Kite Etita ote Huia Tangata Kotahi, E hoa tena koa. Kia ora tonu koe i raro ite atawhai a to tatou Ariki a Ihu Karaiti Amene, E hoa mau e tuku atu aku kupu ruarua nei kinga huihuinga tangata kinga Hapu ki nga Iwi e noho marara ana inga motu e rua nei. I Aotearoa mete Waipounamu. E hoa ma tena koutou tenei ka whakaatu ahau kia koutou, kua whakatu a Tanenui- arangi i tetahi komiti mo ratou, I runga ake i tora inana, ko taua komiti hei whakahaere mo nga raruraru e pa ana ki o ratou takiwa me era atu takiwa. Heoi kua tino pahingia taua komiti kua whakatungia hoki nga tangata mo taua komiti mete Iwi nui tonu konga ingoa onga tangata ote Iwi R. Tune kua oti te whiriwhiri hei komiti mo te Iwi B. Tane. E nga runanga nui e rua. 1. Runanga Tane 2. Runanga Wahine ' Kote Tiamana, ko Hokinga Te Wheua Konga Tiepi Tokorua ko Tutua Te Awe ko Whitirea Te Panau Ko nga mema mo taua komiti ko Rapana Matai ko Tamati Ropiha ko Inia Te Rangi ko Wiremu Te Ka Kote Hekeretari ko Boa Rakena Kote Karaka ko Rakiwhata Peeti Kote Pirihimana ko Mani Auano Na e hoa ma enga hapu enga hui hunga tangata enga Iwi e noho marara una i nga motu e rua nei. He whakaatu tenei nuku kia koutou ko te mana o tenei komiti e rite tonu ana ki to te Iwi o Tanenuiarangi. E haru ite mema kei te wehe tenei komiti ite kawanatanga ute kotahitanga engari mehemea kite mana mai te kawanatanga maori ote kotahi- tanga katahi tenei komiti ka kuhua atu ki roto. Heoi ano Nato koutou hoa Tamati Ropiha. Wiwi Patiki, Oketapa 7th, 1893. Ki te Etita o Huia Tangata Kotuhi. Tukua atu aku kupu hei hari atu mate Huia, hei titiro iho, manga hoa inga motu e rua nei, ara koia tenei, ka rangona te taua e haere maia na ka hanga te Pa, ka kiia te tangata Tiaki hei te tangata Manawanui hei mataara mote pa, ka tu taua tangata ki runga ka koko. i te pa, kia mataara tonu ai, ka whaka- rongo te Taua, E tu tonu ana i te tunga kotahi ka kii te taua, kei te moe te pa nei kote whare anake ia ia e koko maira kai te ara, tona Huakina, Na ka mate te pa he tiaki kino i mate ai. Waihoki mete kai Tiaki pakeha E kiia nei. he tiaki tana mote katoa kaore e ngari he tiaki tana i te whenua kia putu mai he moni mana o nga Reti o nga hoko, No reira ka kii au he tiaki kino tenei e kore te pa e ora. He kupu ke tenei, No te 24 o Hepetema ka taka tetahi tangata i te takiwa o Wiwipatiki me Pukehou Teihana Tokorua raua te takanga o te tahi whati tonu atu te kaki mate rawa he Haurangi i mate ui ko tona ingoa ko Purangi no Waikato tenei tangata Tukua atu. kia Huia kia kite ai ona whanaunga me nga tangata Kairama me nga wahine kai Rawa Te tahi o aua tangata ko te Au e haere ara raua ki te Hauke. Heoi Hemi Takiwa. Kite Etita o Huia Tangata Kotahi, ! ngakau kotahi.

HUIA TANGATA KOTAHI. Tenei ka mihi atu matou mo to whai korero ote pepa Nama 16, i tuhia mai ite Hatarei, Akuhata 5th, 1893. Ara moto tatou a Aka mote Tiriti o Waitangi i runga i to whakamarama kia rite te kaha o nga iwi o nga hapu onga motu e rua o Aotearoa mete Waipounamu kite puru i te kohao, Tera ka eke kite tuawhenua. Hoi ra e manu, mau e hari atu ki nga pito e wha ote motu nei. He ture whakamana ite kotahitanga onga hapu onga Iwi maori o Nui Tireni me era atu motu e tata ana ki tenei. Kia whai mana ai ratou ki te whaka- haere i o ratou whenua me o ratou mea katoa e pa mai ana kia ratou. I raro ano ite mana ote pukapuka e huaina una kote whakaputanga ote Rangatira- tanga o Nui Tireni ote 28th onga ra o Oketopa 1835, mete Tiriti o Waitangi ote U onga ra o Pepuere 1840, mete mana hoki kua homai i raro ite tekihana 71, ote ture i whakaputaina nei e te Pare- mata o Ingarangi, ite 30th onga ra o Hune 1852, i huaina hei ture hei tuku atu ite mana whakahaere ki nga Maori o Nui Tireni ite Tekihana 71. A note mea ka tika kia whakahoho- rongia te whakarite i nga mahi roe nga ritenga Maori a nga Maori o Nui Tireni i tenei wa hei kawana ano ia ratou mo a ratou mea ake. me nga mea e oho ake ana i waenganui ia ratou, erangi ia kaua e rere ke atu i nga mea hei painga mote tangata a me wehe ke atu etahi takiwa e mana ai aua mahi me aua ritenga, ka tika noatu mate Kuini ma etahi reta tapu kia tukua mai i raro ite hiri nui ote Kingitanga huihui u Ingarangi i tena wa i tena wa, kite whakarite tikanga mo aua ritenga kua kiia ake nei, ahakoa rere ke atu aua mahi me aua ritenga Maori i nga ture o Ingarangi i tetahi ritenga ture mahi ranei e mau ana ki Niu Tireni ki etahi atu wahi ranei o Niu Tireni, ahakoa pehea te ahua. Na ka meingatia hei ture ete Runanga nui o Niu Tireni e noho huihui ara i roto ite kotahitanga o Aotearoa. 1. Kote Ingoa poto o tenei ture he pire whakaora Iwi Maori i hanga ite 17 o Hune ite tau o to tatou Ariki 1893. 2. Ko matou ko nga tangata ote Tiwhikete o Atangaroa No. 1, ka huihui mai net ki Oripoioharetawa ka whakarite ka whakaae 1 ia mahia tenei whenua i runga ite ahu whenua. 3. Huka rahurahu, parau whenua tope ngahere, mahi pamu whakatupu kau, hipi me etahi atu hei oranga mo ratou i runga ite whakahaere ate komiti o. e kotahitanga. 4. Ka tika nga tangata kahore nei i uru ki tenei whenua kia uru kite mahi kamupene kia pera to ratou tika mete hunga i roto ite Tiwhikete Tirohia te rarangi kei a karatiaa 3, 27, 28, 29. 5. Ahakoa pehea te ahua ute tangata kite hiahia mai ia kia uru ki tenei mahi, e pai ana. 6. Ko tenei mahi ko nga tane kite mahi tope ngahere ko nga wahine kite mahi oranga mo nga tane, ka whai hea ano nga wahine i runga i ta ratou mahi rite tuhi to ratou hea ki to nga tane. 7. Kite mate te tangata ka whaka- whitia ki tana tamaiti tona hea, kite kahore he tamaiti ka tika ki tona wha- naunga. 8. Ko nga tangata kahore nei i tata ki tenei whenua, a kua meinga nei i tika ki tenei whenua, a kaua ratou e whai mana kite whakarereke i nga korero e mau i ranga ake nei kite hoko i o ratou hea kite tangata kite pehea ranei, engari mate komiti e whakaputa tona hea. 9. Mate komiti e tirotiro te tika, te kaha o tenei ture. 10. E iwa tekau ma waru tau e mana ai tenei ture. 11. Ku matou ka tuhi nei i o matou ingoa e whakaae ana ki nga kupu i runga ake nei: •— Kingi Harikira. Ngai Tupango Ngapuhi Whangaroa. Hemi Tupe Hongi Hikia Timoti Puhipu, Pukepoto Ahipara Rutene Te Wa Wikitoria Kaitaia Karena Hohepa Kiwa, Parapara Rori. Kua tono mai tetahi tamaiti wahine ko Marara te ingoa kia tukua he Pepa ki tona Matua kia Hori Kanaterangi keite Horo Waiapu, ma tona ringa tonu e homai te Pauna mo te Pepa i te tau. He tikanga pai rawa tenei na tenei kotiro, mo tona matua, He mea pai tenei manga Tamariki, kei nga whenua e haere ana ara he utu Pepa ma o ratou whanaunga, matua hoki hei whakapainga whakamiharo nui, kio ratou matua. E noho maira i waimahuru. —Nate Etita. Kua nui haere te whawhai a Matapere ki te taha Pakeha, a tena e taia ki te Pepa nei nga korero katoa o taua wha- whai, i te mea kei te kaha haere tonu. Kinga hoa tuhi mai he moni kaa tukua mai hei uta mate Nupepa i te tau— £ B d Hori Patene........ 100 W Paratene........ 100 P. KEMARA, E Whakaatu ana ki nga tangata o NEPIA ME HEHITINGI, me ona hoa Maori, kua tae katoa mai nga kaha boa ki tona whare. KO ANA KAHU He Koti Wuuru, me era mea katoa e pirangi ana te tangata. Kei aia hoki nga ahua, mahinga kahu hou, pai hoki, o Ingarani. Me haere mai koutou, me homai he ota kia mahia he kahu pai mo koutou ko nga Utu TARAU •• •• 15s Herengi HUTU •• •• £2100 HUTU Mete Tarau i waho haere atu ite • • £3 15 O Kaua e kore te haere mai ki au, kei au te whare iti te utu, koianei Anake te whare e hoatu ana erua Tarau mehemea ka homai koutoheuota kia mahia he kahu mo koutou, ko ahau te riwhi o J. B. TOROTANA i te taha ote MAHONIKI HOTERA NAPIA. Ka nui te whakapai o nga tangata ki taku mahi kahu, Ina hoki ka whakaaturia nei tetahi ete whakapai tetahi tamata moku. Ka WWW tau e mahi ana P. KEMARA ki au kaore ano i kitea te ahau te he i aia kaore ano hoki he tangata i mea mai kei te kino tana mahi kahu, engari e whakapai tonu ta ratou i aia J, H. TOROANA. B whakaatu ana hoki ahau ki oku hoa maori ka tae mai ahau ki te Toa ite taha ote HOTERA o MARONI i nga Turei me nga Paraire ite waru ite ata o nga haora tae noa kite rima. Haeremai homai to koutou Ota ki te tangata tino mohio kite mahi kahu. PANUI. PAIHIKARA MO TE HOKO TE UTU £13 10S. E hoa ma he Paihikara hoa tonu tenei me haere mai koutou me te moni £13 10s kariro atu te koe tenei Hoiho pai, kei au te Paihikara kei a . L. PARAHIWETI [Braithwaite], TARI O WIREMU ME RAWHENA, ROIA HEHITINGI. PANUI. W. HAIMONA., tangata ote whare mahi • Kaata, Wakena, i Hehitingi, kei au e takoto ana te tini, paki me era mea e pirangitia ana e te tangata, mehemea ka pakaru o koutou paki, haeremai homai kia mahia, ina ano hoki nga Wakena Wuru, kei to koutou hoa kei a W. HAIMONA, HEHITINGI. PANUI. TARIANA. Ka haere tenei hoiho inga takiwa o Hehitingi Karaiwa, Papakura, Tarateera, me Miini i tenei tunga Tariana. Te Tariana mau mai o Tawahi a Poni Tanatii (Bonny Dundee, ) i mua ake nei e mohiotia ana ko, Rangiwhata ( Monksford) ko tenei Tariana ko Poni Tanatii na Paraiti o Korowei (Pride of Galway) ko tona whaea ko Hetapere (Heather Bell) na Rore Paorawhata (Lord Paulworth) Matene Kotarani (Scotland) a he mea mau mai na J. Riiti o Oamaru, ko te utu mote uha kotahi e £4, e rua uha nui atu ranei, me whakarite te utu Kurumu, 2s 6d me utu ite 1 o nga ra o Hanuere 1894. HONE EWANA, Hehitingi. PANUI. TARIANA. E hou ma whakamata te mau ia koutou uha ki nga Tariana Pakeha, engari kawea mai tenei Tariana kia puta he hoiko kaha te mahi mo koutou, ko tenei Tariana he tamaiti na te Tariana ote Makarini, ko tona papa ko koparanga kirihi KO tona koka he tama- iti na Riri tione Tariana a Henare Rata, kei wareware koutou ki to koutou hoa ko nga tangata e hiahia ana me mau mai e ratou wha, kite kore me tuhi puka- puka mai maku e tiki atu, kote utu mote wha ki nga maori e rua pauna te kau hereni £2 10s, ki nga pakeha e £ toru pauna £3. Na to koutou hoa NA TE WHATU RENATA, PATATANGA

HUIA TANGATA KOTAHI. PANUITANGA. Kinga Iwi katoa ote i wi Maori. E noho maira i Aoteaaroa mete Waipounamu. Kua oti ite Komiti o Huia Tangata Kotahi Nupepa te whaka tuturu nga take o man i raro iho nei. 1. Ko tenei Nupepa, he Nupepa. Maori i raro ite kotahitanga o te Tiriti o Waitangi. E tu ke ana tenei Nupepa i nga mana Kawanatanga Pakeha, mo era atu tangata e hua ina nei he Pakeha. 2. E taia ana nga korero o nga hui ina tukua mai. Menga rongo korero, menga whanautanga tamariki, marenatanga, menga tangata mate, mera atu korero e tika ana. 3. E kore e taia e tenei, Perehi nga korero whaka kino ingoa mote tahi tangata. He mea tino kino hoki tena kinga Perehi katoa ite ao. 4. lie whakaaro nga iwi onga motu nei ki te oranga mo tenei Nupepa. Ara kia rite te whakaro kite ngaki oranga kia whai kaha ai nga kaimahi o tenei Nupepa. 5. Ko tenei Nupepa e timata atu ana inaianei No reira ka whakarohia ki tenei e rua patanga ite marama ki te tangata e tono ana, kia tukua ata te Nupepa kia • ia. 6. Ko te utu mo tenei Nupepa, ite tau, Kotahi Pauna. Ka tukua tonutia ki te tangata e taku mai ana ite Paana mote Nupepa ite tau. Ko tenei moni he moni iti rawa ara te paana kotahi inga moni e ruke-a noa tia ana e te tangata ite tau kotahi. 7. Kia kaha nga Rangatira nga hapu ia wahi ia wahi o Aotearoa mete Wai- pounamu ki te awhina i to tatou Nupepa. Hei Reo hei taringa mo tatou hei whaka- ata hoki kia tatou inga mahi o to tatou kotahitanga. 8. Kia marama te tuhi mai ate tangata i tona ingoa mete ingoa ote kainga mete Poutapeta hei takanga atu ite Nupepa. 9. Me taiki te tangata i tana Nupepa. Kana e rukea noatia ko to tatou kuare hoki tenei ki a tatou Nupepa ka mutu te korero ka riro ata i tetahi tangata ngaro atu. \_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_. PANUI. REREWE WHARE KAI, HEHITINGI. Kai, i nga haora katoa, He Hapa, Tio Ke Ika, Tikaokao, kei konei, katoa nga kai, e pirangitia ana, Haere mai ki tokoutou, hoa kia. HONE TEERA., Rangatira o tenei whare. J. MAKITEI. NONA TE WHARE ite taha o PAAMA TAKUTA; i rawahi mai ote REREWE TEIHANA. E whakaae tuturu ana ahau kei toku whare nga taonga iti te utu, kei au hoki te whare mahi kahu wahine, Tamariki. HAEREMAI HAEREMAI Ki au ki te whare iti te utu NA J. MAKITEI. HEHITINGI. PANUI. Monga kahu me era me atu iti te utu haere ki te whare O'RAIRE. i te taha o te Tari Nupepa' Maori, Hehiting. PANUI. HEHITINGI TOA. Te whare ite ake te utu mo nga mea katoa. W. C. MATIHANA. AE. AE. AE. KEI KONEI NGA Huka iti te utu ' Kei a Ti iti te utu PITI ME ONA. Kopi iti te utu. ' hoa Ton Kanara iti te utu moni takoto i te taha o Tiamu iti te utu te Raihi iti te utu WHARE O Karani iti te utu. PARAI HA Paramu iti te utu e hoko nei i a ratou mea Tini Riihi iti utu. katou mo te moni iti Haere. mai kia tere ka kite koutou i te iti o te utu o nga meae hokona ana i konei. PANUITANGA. Whare rongoa i muri ake o te Teihana o te Reriwe. Ko Hohepa Paana, he Takuta, kua whakapuare tetahi wharo Rongoa ki Hehitingi nei. Ko ona tau o mahi ana ki Turanga 14. Nui atu tona whakapai- tia i reira. Hei toha mo tona pai. kei a ia nga kupu whakapai a nga tangata mona. Ka kore koe e ora i etahi atu tangata, kana hei poari, me haere mai ki te tarai i a Paama, a tera koe e ora. Te piwa ta ngau puku, niho tunga, me era atu mate ka ora i ana rongoa. Kaore ho rongoa pena i etahi ata takuta. Nga mate wahine katoa e ora ana i a ia. Ko nga mea e pangia ana e te mate mo Haere kia ia a ka ora ratou. KI NGA TANGATA O HERETAUNGA. HE KANUITANGA TENEI KIA Hoho ai koutou kua whakatuherata e au takuwhare Puta e tata ana kite whare Tiata Hekitingi. Me haere ma koutou kia au kite tangata nona te whare iti ake te utu i Haki Pei. NA HONE TATARANA. PANUI KI NGA MAORI. HAERAMAI, HAEREMAI, Katoa koutou tangoha. He Tera he Pararie mo koutou me a koutou Tamariki, Wahine. Hanihi mo okoutou Paki ia • TEOTI RANA., HEITINGI, Whare ite te utu i Haki Pei rawahi mai i te HOTERA O KARATANA. PANUI KII NGA MAORI. AREKA TUARI. E hoa ma kei au te Whare iti te atu haere mahi homai ta koutou. Ota kia mahia o kahu pai mo koutou, kei au nga mea katoa e piritianga ana e te tangata, ko toku whare kei rawahi mai o to HOTERA O KARATANA. HEHITINGI. PANUI. TE AIRA HIKO MOTE MATE RUMATIKI. Ara ko te Rogoa o mutu wawe ai te mamae onga mate katoa. He rangoa tenei e emutu wawe, hohere ai nga namae o Te Rumatiki mate pera ano te ahua Mate Hukiki ara Matare- kereke, Tuituki Takoki. Te ataunga ranei a te katipo a te aha atu ranei. Ara mo nga mamae ka pa ki te tuara ki whea ranei o te tangata. Ho whakamohiotanga tenei mo te whakamaeinga o tenei Rongoa. Ukura tenei aira me te miri kauaranei e miria ka te ahua o te tangata mate te tangata mate te tikanga Whare Tumaki Na Peteriki me Co Tikahou Amarika Kai a ratou anake kei Poneki 2s 6d mo te patara Hei pani anake mo Waho o te tinana Ko to ratou Eihana ko W. J. TAEAMANA, HEHITINGI. PANUI KOREROTIA TENEI. Mehemea ka kino te haere o te wati mauria mai kia A. MAKAKINITERA e mahi nei i te whare i te taha o te Tari o te Huia, Nupepa Maori i rawahi mai o te rerewe teihana ka toru nei te kau tau e mahi ana i tenei mahi Wati Meke, mahi Riingi Poroti rae ora atu mahi ko nga mea e mahia ana e kore e kore te pai, he ' iti noa hoki te utu, kera A. Makakinitera nga Wati, karaka pounamu pai me era tini mea atu. Mohiti kanohi, pura aha atu ko nga karaihe tona e pai ana mo nga konohi he iti rawa te uta nga mea katoa haere mai Haeremai tirohia koutou ta whare o A. MAKAINITERA.. I te taha o te Tari o TE HUIA, NUPEPA MAORI, REREWA TIRITI. HAMUERA HEMI, E hoa ma kua hokona e au te mahi. Hu meka a kaata i te taha o te Tari Nupepa Maori. Haeremai Haeremai ina- ianei ki to koutou hoa kia Hamuera Hemi Tango Huai Ranui toku mohio kia koutou". PANUI NO WHITAKA. Me ona hoa te toa pai ki te tango pukapuka Nupepa tuhituhi. Pene koriana me era mea atu. HEHITINGI, HAKII PEI NUI TITENI He mea Perehi e TEOTI me IANGA a he mea panui e IHAIA HUTANA me TIMOTI WHIA. i raro i te Komiti o te kotahitanga. HATAREI HEPETEMA 20, 1893.