Te Toa Takitini 1921-1932: Number 24. 01 July 1923


Te Toa Takitini 1921-1932: Number 24. 01 July 1923

1 1

▲back to top

2 2

▲back to top


TE TOA TAKITINI
Registered at the G.P.O, as a Newspaper.
Te Utu mo te Pepa 6/6 i te tau.
Me penei nga reta "Te Toa Takitini," Box 300, Hastings.
2TE TOA TAKITINI                Hurae 1,1923
WHAKAPUARE O TE WHARE-KARAKIA
KOHATU O TE PAKIPAKI
TE HUAKANGA I NGA KEETI RINO ME TE
WAAKA KOHATU.
KO te wahi tuatahi o nga mahi nunui o Te Pakipaki i te
16 o nga ra o Hune ko te huakanga i nga keeti maitai
o te waara kohatu, me te hurahanga o nga arai o nga pou
kohatu. Ko te taiepa tenei o te Whare-karkaia. Ko nga kohatu
he mea tiki i Nepia etahi, a ko etahi no te Pakipaki tonu—" he
limestone." Na Peneti i whakapuare tenei o nga hui ki te Himene
"Aue Ihu triohia" (te Himene a nga hoia) me te Inoi. I muri iho
ka tu a Mohi Te Atahikoia, te morehu kaumatua o Heretaunga
ki te hura i tetahi o nga pou. Ko ana kupu enei: whakarongo
e nga kaumatua, tane, wahine me nga tai-tamariki. Tenei taiepa
kohatu, hei tohu aroha mo nga tamariki Maori, pakeha, i mate
atu ki te aroaro o te pakanga. Ko tatou ko te iwi Maori te iwi
iti rawa o nga iwi i raro i te ra. otira i te kaha o to ratou hiahia
kia mate te he kia tupu te tika, ka haere ratou ki te tuku i o
ratou toto mo tatou. Ko te iwi pakeha he iwi nui, no reira
ka whakaarohia ko ratou ki te pito roa o te taiepa nei, ko tatou
ko te iwi Maori ki te pito poto . Engari e rite ana ratou ki nga
pou e tu nei e pupuri tahi nei i nga keeti rino, hei arai atu i te
hoa riri. I rite to ratou Ahua me to ratou kaha ki tenei waara
kohatu. Kaore hoki ratou i haere ki te pakanga mo ratou ake
engari i whawhai ratou mo te mana o te Atua o te Kingi, o to
tatou whenua kei takahia e te hoa riri. Na reira i tika ai te waara
kohatu hei whakaritenga mo ratou, a kei roto o te waara ko te
Whare-karakia hei tohu mo te Atuatanga. Katahi ka hurahia te
arai o tetahi o nga pou o te keeti, ka panuitia hoki nga korero
kei te kohatu e mau ana, ara, " He tohu aroha ki nga tamariki
Maori, Pakeha, i tuku i a ratou ki te mate mo te Atua, mo te
Kingi, mo te whenua, 1914 ki 1918. He mea whakaara i te 16
o Hune, 1923."\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_\_
Mo te Puru me kai i te WOODS' GREAT PEPPERMINT
CURE—1/9, 2/9 patara.

3 3

▲back to top


Hurae 1,1923TE TOA TAKITINI                                    3
I muri i a Mohi ka tu atu ko te Perehitini o te Ropu Hoia
(R.S.A.) o Heretaunga, a Kanara Holderness. Ko ana kupu
enei:—E mihi ana ahau mo ta koutou karangatanga i ahau kia
whai wahi ki a koutou whakahaere i tenei ra. He whakahonore
tenei na koutou i o koutou hoa pakeha. Kei te mihi hoki ahau
mo tenei tohu aroha kua whakaarahia nei e koutou mo nga
tamariki, pakeha, Maori, i hinga atu ki nga marae o te pakanga.
He iwi aroha koutou te iwi Maori. Ina tonu tetahi o nga tohu,
ko ta koutou tukunga i te wahi rahi o te waara kohatu hei
wahakamahara mo nga pakeha, ko te wahi paku mo nga Maori.
E tika ana kia whakanuia a koutou tamariki. Ko ahau tetahi
o nga apiha i tino mohio ki te ahua o a koutou tamariki.
Te haeretanga tuatahi o te Ropu Maori, i haere i raro i te
mana o Meiha Pikake. I Ahitereiria ka pangia te Meiha e te
mate ka whakahokia mai. A ka noho ko Kanara Herbert hei
rangatira mo ratou. No muri iho i nga pakanga i Karipori i a
Akuhata, 1915, ka wehewehea nga Maori ki roto ki nga ropu
e wha o nga pakeha.
No te tau 1916 i Ihipa, ka karangatia nga Maori ko te Ropu
Paionia (Pioneer). Ka huia atu ki nga Maori, 125 no te Mou-
tere e kiia nei ko Niue, me nga Rarotonga e 45.
Ko to ratou rangatira i tera wa ko Lt.-Col. G. A. King, D.S.O.,
N.2.S.C. I mate taua tangata ki Passchendaele i a Oketopa,
1917.
I muri i a ia ko Lt.-Col. Saxby. Ka mate tera i te Puru
i Ranana i te tau 1918. Na nga Pioneer 100 me nga Apiha 9 i
mau ki te urupa.
I muri i a Saxby ka tu ko Lt.-Col. Ennis. I a Aperira, 1916,
ka haere te Pioneer ki Paranihi, a i uru ki te pakanga i Armen-
tieres.
I a Hurae, 1916, kotahi te ropu Maori, e 80 nga tangata o taua
ropu i whakaeke i tetahi parepare o nga Tiamana.
No Akuhata, 1916, i te Somme, ka timata te haere o te rongo
mo te mohio me te kaha o nga Pioneer ki te mahi parepare.
No Hurae, 1917, ka tukuna nga Pioneer, me te Rifle Brigade,
ki raro i te mana o te Tianara o nga Wiwi. He nui te mihi o
Tianana Authoine (o te Wiwi) mo te kaha o a koutou tamariki.
He nui hoki te manaaki o nga ropu pakeha i nga tamariki o te
iwi Maori. Ko te ope Maori tetahi o nga tino ropu o to tatou
Emepaea.
Hui katoa nga Maori i haere ki nga pakanga2227
Hui katoa nga tamariki i mate  ..     ..     . .283
Hui katoa nga mea i tu-a-kiko   . .     . .     . .577
He nui te mihi ki nga korero a tenei pakeha.
Katahi ano ka tino marama te whakatoputanga o a tatou
tamariki Maori, me nga mea e tiraha mai ra i nga marae o te
pakanga, tae atu hoki ki nga kai-a-kiko. 

4 4

▲back to top


TE TOA TAKITINIHurae 1,
TE POWHIRI MO PIHOPA ATARIA.
TE mutunga o te tikanga whakapuare i nga keeti, ka hui
katoa te tangata ki te marae o Houngarea.
Kaore i roa ka puta mai te Pihopa o Waiapu, a Pihopa
Ataria, me Atirikona Himikini. Ka tu mai te kapa wahine, me
nga rau rakau i o ratou ringaringa, ka powhiritia te Pihopa
Inia ki nga powhiri mo nga manuhiri tuarangi. E noho iho
ana, e tu atu ana ko te kapa taane. Haruru ana te whenua,
mataku ana te tangata. Ora mai ana nga tikanga rangatira o te
rau tau tawhito.
Ka mutu ka tu mai a Mohi ki te mihi, ka pai te haere o nga
korero a te morehu kaumatua ra. I muri tonu i ana mihi ka
tukuna atu te pukapuka, he mea whakairo katoa nga taha,
ko nga mihi enei kei roto i taua pukapuka:—
Kia Pihopa Ataria, LL.D.
HAEREMAI!    HAEREMAI!    HAEREMAI!
Haere mai te manuhiri tuarangi.
Haere mai e te kotuku rerenga tahi.
Haere mai kua whakawhiti mai nei koe i te Moana-nui-a-Kiwa
i hoe mai ai nga waka, o matou tupuna.
Tena koe, te uri o tatou tipuna i noho mai na i nga marae
o Hawaiki pamamao. Haere mai ki o whanaunga e noho atu
nei i Aotearoa.
Kanui te koa mou ka eke nei ki tena taumata ikeike. Kua
honoretia e koe nga iwi Maori i a koe ka tu nei hei Pihopa.
Waiho ma muri e whai atu i muri i o tapuwae.
Haere mai ki to iwi Maori. Kua ngaro nga rangatira e tika
ana hei powhiri i a koe.
Ko te morehu tenei. Rokohanga mai nei e koe te morehu kua
ara te whare-karakia kohatu, ara kei te whai i nga tikanga e
manaakitia nei e koe.
Haere mai, a ,e hoki. E hoki ki o iwi, ki o hapu, i Tawhiti-
nui, i Tawhiti roa, i Tawhiti pamamao, i Te Hono i wairua,
nga marae tapu i nohia e o matau tipuna. Hoatu te aroha o te
iwi Maori ki a ratou.
Kia ora tonu koe, a ma te Matua i te Rangi e tuku iho
tana manaakitanga ki a koe, kia roa ai ou ra e hapai ana i nga
tikanga e tipu ai te rangatiratanga o to tatou Ariki ki nga wahi
katoa e haeretia ana e koe.
Ka mutu, ka haere atu a Mohi ka whakakakahu i te Pihopa i
haere mai nei i Te Hono i Wairua, ki te kakahu o tatou tipuna,
ara ki te korowai. I mau tonu hoki taua kakahu i a Pihopa
Ataria a hoki noa.
Ka tu mai a Pihopa Ataria ki te whakahoki i nga mihi ki a
ia. (Ko tona reo he reo pakeha.)

5 5

▲back to top


Hurae 1.1923TE TOA TAKITINI                                    5
Tena koutou e te iwi Maori. Nui atu taku mihi ki a koutou
kupu, me ta koutou manaaki i ahau i tenei ra. Kei te kaha
rawa te pupu ake o te aroha i roto i ahau i te rangi nei i taku
kitenga atu i a koutou tikanga mo nga manuhiri. Na tatou tahi
ena tu manaaki manuhiri. Pena tonu nga whakahaere a nga
iwi o Inia. Kei a tatou anake ena tu tikanga kaore i nga iwi
pakeha.
Hui katoa nga iwi Maori o Inia e 360,000,000. Ko nga tangata
o Niu Tireni 1,250,000. Kaore ano enei iwi kia rongo i te ingoa
o Ihu Karaiti. I toku Pihopatanga e 6 miriona nga tangata,
engari ko nga Karaitiana 100.000 anake.
Kei te mihi atu ahau ki a koutou mo ta koutou whakakaka-
hutanga i ahau ki nga kakahu rangatira o koutou tipuna. Kaore
rawa tenei kakahu e mahue i a au. Ka tae au ki aku Iwi i Inia.
ka kakahuria e ahau to koutou kakahu, i te wa e kauwhau ai
ahau ki oku iwi. Ko taku kupu ki a koutou, mehemea ka tu
tetahi Maori hei Pihopa a muri nei, me whakarite he kakahu
Maori he kakahu mona. Kauaka e whakarerea rawatia nga
taonga rangatira a o koutou tipuna.
NGA MONI I KOHIA Î TE PAKIPAKI.
HUNE 16, 1923.
£     s.    d.£     s.    d.
Waimarama   (MorehuBrought  forward   .    303    12      6
me Ngahina)   ....10      O      OMatariki (Korongata)        500
Pukekura   Potaka    ..100Kairakau   (J. Rapaea)      10      00
Ngati  Raukawa   ....I      O     OA.H.T.,   Hastings    . .         100
Riria   Hapuku   .....I      O      OA.   Turner   Williams.          1      O     O
Tamaki Arua  ......210     OMr Douglas, Hastings        1      O     O
Ngati   Pikiao   ......1      O     ORangi   Riripotaka    . .         100
Oruanui      .........5      O     OOrakei   (Paora
Timoti Waimarama   .1000Otene)      .......         4     O     O
Komiti   tane,    Wairoa1      O      OTunuiarangi     ......          I      O     O
Wilson Tipene   ....1      00Pariha   o Taupo   (per
Mokopuna    a  Amiria500Manihera)       ...             14     O     O
Nuia  Ratima   (NWaipatu       ........".'      22      3      O
Whiti)       ........1       O      OPatangata         Whatui-
Te   Hauke    (Whatuiapiti)              ......          7      O     O
apiti)   .........   19   o   o   Moni Kohi......     2   11
Tini Hitiri   ........1OO    Aroha      ..........        3     7     6
Wairarapa   (per Maa-W.T.  Williams        . .      20      O     O
ta Mahupuku)   ...24OO     Matatua     (Tiaki    Re-
Dr.   Boxer   ........1OO          wiri)       .........         5     O     O
Te Hahi i OhinemutuKumeroa   Kopu   ....          7     O     O
(per Wheoro Poni)10026      Te Kihi   ..........         3     O     O
T. Paerata)   .....7OO      Komiti   Tamariki
Mahia,   Wairoa,    Mo-(Wairoa)                               1      O     O
haka   (H. Huata)   .54OO     Te Haroto   ....'.'..".         300
Momona     .........1OO
Takapau    .........2OO
Moteo  Pariha   ......30OO
Kohupatiki me Opaka2500
£303   126£414    4     I

6 6

▲back to top


TE TOA TAKITINIHurae 1,1923
TE KAUPAPA.
MO TE WHARE-KARAKIA.
Łs.d.
Na   Tangiora   ......    750OO
Komiti o te Hooro  . .    200OO
Na te Pihopa   ......      50OO
Ł1000     O     O
Ko te utu of te Whare-karakia Kotahi mano pauna.   Kua rite
tera wahi
KO NGA MONI A TE IWI KAINGA.
Ł     s.d.Ł     s.   d.
Te  Karetu   ........10 10ONa Peti Te Wheoro . .         200
Orikena  Hohepa   ...10 10ONa  Peneti       .......          1      O      O
Aniheta   ..........IO     OOMoni i a Eru   ......       1917     O
Tiu    Ratima     ......5      OONo   nga   hinu    .......      6      5      6
Te   Akonga   .......10 10ONo   nga    tikiti    i    Po-
Iraia        ...........10      OOrangahau me etahi
Mohi    ............10 10Omoni paku   ......         313      O
B. Chambers      .....5     OO—————————
M.  Chambers    .....5     OO235   14     9
Moni  Toa  and Kani-
kani     ..........80     OO
Na  Tangiora   ......30      OOTe   moni   o   te   pereti   414     4      1
Moni Kohi i a Tangi-—— - — — — ——
ora     ...........15      OOŁ649   18   10
Ko nga whakapaunga i enei moni: —
Ł    s. d.
Te Waara Kohatu me nga keeti rino 150 O O
Nga taonga mo roto i te Whare-karakia 213 O O
Nga raruraru o te Hui. mo ki . . . . 125 O O
Ł488    O    O
Ka toe ai Ł161 (rahi atu iti iho ranei).
Ko te toenga e whakaarotia ana mo te Tahua Oranga Miliita.
Ko te aroha o nga pakeha o Te PakiPaki e Ł49.
Kua whakapaua tera moni e ratou mo etahi whariki, tuuru
mo Te Pihopa me nga Minita, me te ripeka parahi, me nga
turanga putiputi.
Kia ora e nga tangata o Te PakiPaki. Ka mutu tetahi o nga
tino hui pai, whai-tikanga o te motu. I te reta mai a Pihopa
Ataria ki a au i penei tana kupu: " O nga hui katoa o Niu
Tireni i tae ai au, ko te hui i tino ngoto ki toku manawa, i tino
whakamiharotia e ahau, ko te hui o te Pakipaki. Ekore rawa
tena hui e wareware i roto i oku mahara."
Kia nui te ora ki o tatou kaumatua, kia Tangiora raua ko Mohi,
me to raua Komiti katoa, mo tenei rongo pai mo te iwi Maori, ka
korerotia haeretia nei e ta tatou manuhiri tuarangi e Pihopa
Ataria.
Kia ora a Tangiora, te wahine i rongo kite reo o te Atua e
whakahau ana " Hanga he temepara moku."
Ko koe e kui te kaupapa o tenei hui. Nau tatou i kite ai i
tenei tangata nui i a Pihopa Ataria, i rongo ai tatou ki ana
akoranga, i whiwhi ai ki enei purapura hou a te Atua. Kua, oti
tenei o mahi nui. He aha kei muri? Ka waiho noaiho te parau,
ka waikuratia! Kia ora kia piki  te ora

7 7

▲back to top


Hurae 1,1923TE TOA TAKITINI
PIHOPA ATAMA ME TE HINOTA TAKIWA O
AKARANA.
Na W. H. Panapa.
NO te Hatarei te 23 o nga ra o Hune ka tae mai a Pihopa
Ataria ki Akarana nei.   I noho ki te kainga o te Pihopa.
I te Ratapu te 24 o nga ra ka motuhia a Wiremu Panapa
raua ko Pene Netana hei Piriti, i roto i te Whare-karakia nui o
Meri.    I a Pihopa Ataria te kauwhau i taua karakia.    I te
karakia o te po i a ia ano te kauwhau i te Whare-karakia o
Matiu.
I te ata o te Mane, i muri i te puaretanga o te hinota, .ka uru
mai ia ki roto o te hui, a i muri o nga karangatanga o nga ingoa
ka tu ia ki te whai-korero. I te kareti ia o Hoani e tina ana i
tenei ra, muri iho ka haere ki Otahuhu ki nga pakeha i tenei
ra. I te Turei i te 10 o nga haora o te ata ko ia te kai-whakata-
koto i te Hapa a te Ariki te whare-karakia o St. Sepulchre. I
te 4 o nga haora i te ahiahi ka hui nga tamariki katoa o Akarana
nei me o ratou matua ki te Whare-karakia o St. Paul kia rongo
i a ia e korero ana, a i te po i te Whare-karakia o All Saints,
Ponsonby. I te po o te Wenerei ko tana whai-korero whakamu-
tunga tenei i hui ai nga tangata o te taone kia rongo i a ia. I te
6 o nga haora ka takoto te kui u nga pakeha ma nga tangata
haere atu. I hui ki konei ngu Minita katoa, Maori pakeha,
a i tino kitea hoki te whai nui o te tangata kia tae mai kia rongo
whakamutunga i a ia. No te 7.30 ka timata nga korero, ko te
Pihopa o Akarana te tiamana.
I roto i tenei wa poto i haereere ai a Pihopa Ataria i roto
i nga rohe o Akarana nei. apiti atu hoki ki te pai o ana whai-
korero me ana kauwhau, ko te hiahia o te tangata kia roa
atu ia e kauwhau ana e whai-korero ana ranei. E kore e mutu
te whakamihi a te Pakeha ki tenei tangata. Riro ke ana ma
tenei tangata tino kiri mangu e whakatakoto etahi whakaaro
marama, akoranga hou hoki, i roto i to ratou reo. Pai ana te
whakarongo a te taringa ki nga kupu marama e puta mai ana i
roto i tona mangai.
Pewhea ra to taua nei whakaaro to te Maori ki tenei tangata?
I raro o tena pewhea ra to taua whakaaro ki ana whai-korero?
E ki ana a Pihopa Ataria:—"Ko te tangata ko te iwi ranei e
whai ana i tetahi tika moua anake, e kore e tu. Engari i te mea
ka whiwhi tetahi tangata, iwi ranei., ki te maramatanga, ko te
mahi maana he kawe i taua maramatanga ki etahi atu. I roto
o nga iwi katoa o te ao, whiriwhiria ana e te Atua te whanau «
Iharaira, ara nga Hurai, hei iwi Mona. Wareware iho i nga
Hurai ko te take i whiriwhiria ai ratou, kia tae atu ai te mara-
matanga o te Atua ki nga iwi katoa o te ao. Mehemea e haere
mate ana te whakapono i roto i tetahi iwi, kotahi ano te take
i pera ai, ara he kore e whakarite i te kupu a to tatou Ariki
e ki ra:—Haere, meinga hei akonga nga iwi katoa, iriiria i runga
i te ingoa o te Matua, o te Taina, o te Wairua Tapu."
Ko enei korero katoa e wero aua ki a taua ki te Hahi Maori.

8 8

▲back to top


8TE TOA TAKITINI               Hurae 1,1923
No te Paraire te 29 o nga ra ka haere atu a Pihopa Ataria i
Akarana ma runga i te tima ki Ahitereria. i reira ki Inia.
Haere atu ra e te Pihopa. Whakawhiti atu i runga i te Moana
nui a Kiwa, ki te iwi nui e noho mai na i runga o Inia. Mauria
atu ko te ahua kau o to iwi Maori i runga o Aotearoa.

HINOTA TAKIWA O AKARANA.
NO te Mane te 25 o nga ra o Hune ka noho te Hinota ki te
whare o te Pihopa.   I raro iho i te Pihopa ko nga Minita
enei i tae mai;—Atirikona Hokena. Makewiremu., Kere-
tene, Poata, Kerehoma, Paerata. Kaipo, Hori,Raiti, Hone Ka-
raka,   Karira   Karaka,   Paraone I    Poihipi.   Harawira,   Taurau,
Panapa, Netana.
Nga Mangai Reimana:—Hemi Te Paa, Apetona, Waata,
Henare Kingi. Peta Kingi. Piriniha Whareumu. Karipa Wi
Patene.
I te 9 o nga haora i te ata ka puare te Hinota. Ka mutu te
whai-korero a te Pihopa, ka uru mai a Pihopa Ataria ki te
ruuma o te Hui. Ko Wiremu Keretene i tu ki te karanga i te
manuhiri, ko Henare Kingi mo nga Reimana. I te tunga mai
o Pihopa Ataria ki te whakahoki i nga mihi mona, neke atu
i te haora ia e whakaatu ana i nga ahuatanga o te whakapono
ki roto ki nga iwi maha o Inia. Ko tana korero kaha tenei,
kia mau te Maori ki tana Maoritanga, me tana ki, ko te mahi
ma nga iwi katoa o te ao he mau mai i o ratou nei ahuatanga
tuturu ki te aroaro o te Atua hei whakakororia i Tona Ingoa.
Na reira ka ki ia heoi ano te mea hei tapaetanga ma te iwi
Maori ki te Atua ko tana Maoritanga tuturu.
Tino nui te whakamihi o nga mema o te Hinota ki a Pihopa
Ataria mo te tika o ana korero, me te maha hoki o nga ako-
ranga i roto i tana whai-korero ki te Hahi Maori.
NGA MOTINI.
KO nga motini nunui enei i paahitia e te Hinota:—
1. Kia honoa atu he rakau ma Ngatikahu ki te hepeta o te
Pihopa o Akarana.
2. Kia whakakenanatia tetahi o nga Minita Maori hei tohu
whakamaharatanga ki te taenga mai o te Pihopa o Inia ki
Akarana.
3. Me whakakahore nga Hinota Takiwa:  me whakatu tetahi
Komiti hei whakakapi mo nga Hinota takiwa kua whaka-
korea nei:  ko nga tangata  mo  taua komiti ko Keretene,
Poata. Harawira, me Netana nga Minita, ko Peta Kingi,
Piriniha Whareumu me Hori Tane nga Reimana.    Me tu
taua Komiti mo nga tau e toru.    Ka whaimana ano hoki
ratou ki te whakatu kai-riiwhi mehemea ki te pa he raru-
raru ki tetahi o nga mema i roto i taua toru tau.
I te paahitanga o tenei motini ka ki te Pihopa:  "Ko taku
tino hiahia kia kaha koutou te Komiti ki te rapu tikanga e piki

9 9

▲back to top


Hurae 1,1923TE TOA TAKITINI                                    9
ai nga mahi katoa o te Hahi Maori i roto i tenei Pihopatanga.
Ka whai inana ano hoki koutou ki te whakahaere i nga mea mo
te taha Maori pera me te Komiti Tumuaki o te taha pakeha. Na
reira ko te ingoa mo tenei Komiti ko "' Te Komiti Tumuaki mo
te taha Maori."
No te ata o te Turei ka pakaru te Hinota., a i puta ano hoki
he whakamihi ma te hui ki te Pihopa raua ko tona hoa wahine
mo to raua whakaaro kia noho te Hinota ki roto i to raua whare,
mo to raua manaaki ano hoki i nga mema i roto i te wa katoa
e noho ana te Hinota.
HURA KOHATU,—I runga i te whiriwhiri a te Komiti
whakahaere i te kohatu mo Peehi Te Rahui, whakataua ana mo
Hurae te 25 taua kohatu ka hura ai. Kei Waipahihi, Taupo te
marae. Ma Tina Manihera me nga tamariki a Peehi taua kohatu
e hura.
MINITA MO TE TARI O TE ORA.
Kua eke a Ta Maui Pomare ki tenei turanga ikeike i roto
i nga whakahaere o to tatou Tominiana. Ł hara i te mea mo
nga Maori anake engari mo nga pakeha katoa o Niu Tireni.
Katahi ano te Maori ka noho mai i tera taumata teitei. Kia ora
e hoa, mou ka whiwhi ki tena honore. Kanui to manaakitia.
Ka pai. Kia kaha, kia u!
NGA RETA MAI.
TE RETA A PIHOPA ATARIA.
Hune 18th, 1923.
KIA PENETI,—Kanui taku whakamiharo ki te iwi Maori
nui atu hoki taku aroha ki a ratou.
I te whiriwhiri ano ahau i o kupu ki a au i te po nei,
Kua tae mai te whakaatu ko te oranga mo te takuta kua rite i
tetahi o nga pariha pakeha o Te Waipounamu.
Kua whakaatu te Poari o nga Mihana, e hiahia ana ratou ma
ratou e whakahaere te Kura Minita mo nga Inia i taku Pihopa-
tanga. E kore ranei e pai taku iwi Maori ki te awhina i te Poari
Mihana kia tu ai taua kura mo nga Minita Ka taea ranei e nga
Maori te kimi i te oranga mo te Kai-whakaako mo taua Kareti?
(1)  Kua whakaatu te Hahi Mihinari (C.M.S.) ma ratou e
whakarite te oranga mo taua tangata. Mehemea ka
whakaae te Hahi i roto i te iwi Maori ma ratou te oranga
mo taua tangata, kua ea tetahi wahi o te nama a te iwi
Maori ki te Hahi Mihinare (C.M.S.).
(2)   Mehemea ka rite i a koutou te oranga mo taua tangata,
kua tu motuhake mai ia ki roto i toku Pihopatanga, kua
kore he mana o te Hahi Mihinare (C.M.S.) ki a ia.
(3)   Tena e nui te hari o te Hahi Mihinare ki te tae ana te
rongo ki a ratou, kua awhinatia ratou e te iwi Maori.

10 10

▲back to top


10TE TOA TAKITINI              Hurae 1,1923
(4)  Ka waiho ta koutou awhina, hei huarahi hono i oku iwi
ki o koutou iwi, nga iwi o nga tupuna i noho tahi i nga wa
onamata.
(5) Ka whai wahi te Hahi Maori ki nga mahi nunui e whaka-
haeretia mai nei i nga takiwa o Inia, a ka waiho ta ratou
awhina hei manawa mo nga mahi o te whakapono i wae-
nganui i a ratou.
(6)  Ka takina mai e ta koutou awhina etahi manaakitanga ki
runga ki te Hahi, ki te iwi Maori hoki.
Ko te oranga mo te kai-whakaako a £80 i te tau. Mehemea ki
te taea e koutou te £100 kua rite te oranga rae te whare mo taua
tangata.
Ko te tumanako kia waiho tenei hei timatanga mo etahi
manaakitanga nunui ki runga ki te iwi Maori.
Hoatu taku aroha ki te iwi Maori.
J. S. DORNAKAL,
Pihopa.
Kua tu nga hui ki Te Pakipaki, ki Te Hauke, ki Te Kohupa-
tiki mo tenei take. Kua whakaaetia te tono a Pihopa Ataria kia
awhinatia atu ia. Kua whakaae enei kainga kia kohia te £100 i
te tau e te iwi Maori o te Pihopatanga katoa o Waiapu. Ko nga
kainga o te pariha o Te Waipatu e whakaaae ana ki te £5 ma tena
kainga ma tena kainga i te tau. Kua whakaae hoki to tatou
Pihopa o Waiapu kia manaakitia tenei take e nga pariha katoa.
Puanani,
Katataone.
Hune 23, 1923.
Ki te Etita.
TENEI ano ahau te mihi atu nei ki a koe mo to tatou huinga
atu ki te Pakipaki i  te ra i huakina ai te tatau o te
taiepa  kohatu,   whakamaharatanga   ki   nga   tamariki   i
haere ki te pupuri i te mana o te Emepaea, o te Kingitanga
o Ingarangi, me ona Koroni i raro i tona inana.   Tuarua na te u
o  nga whakaaro o nga  tamariki  ki  nga  tohutohu  a  Henare
Wepiha kia kaua ona tamariki hei wareware ki te Matua ki te
Tama me te Wairua Tapu, me te marama o kou tou o nga Minita
o nga Hahi i te kainga nei ki  te karanga ki nga Ariki kia
tukua atu te wai-ora ki a tatou tamariki, kei te korero tonu mai
aku tamariki ki a au i to ratou marama ki to ratou matua ki a
Henare.   Koia te mihi o toku ngakau ki to koutou mahara kia
whakaahuatia a tatou tamariki ki te taiepa kohatu.    Me korero
ake ahau i tenei kupu hei mutunga mo aku kupu.    I a koutou
te ngahuru, ka ngahuru noa atu matou i konei.   Ko tenei kupu
aku, mo taku kitenga i te whare kohatu e tu mai na i Te Paki-
paki.   Kua tika te kupu i roto i te powhiri, " Haere mai ki te
huakitanga o te Temepara," he whare kohatu, kua kite ahau.
Ko taku inoi tenei, kia piki te ora me te maramatanga ki te
rau-tau o nga kaumatua, tane wahine.    Ko taku tino tautoko

11 11

▲back to top


Hurae 1,1923TE TOA TAKITINI                                  11
tenei, me pupuri tenei ra te 16 mo te 17 o Hune hei ra nui ma
tatou i ia tau i ia tau.
Tuatoru: Ko te ra tenei i tu ai te Pihopa o Inia ki te Taira-
whiti, i puta mai ai nga kupu kakara ki a tatou, me te ra i uhia
ai e tatou te mana Maori ki runga ki a Pihopa Ataria o Inia
ki te Tonga.
Hei konei mutu ai. Ma koutou e whakahe mai i te mea kua
rongo koutou i oku mahara.
—Na Meiha Tunuiarangi.
TUKUNA atu enei kupu ruarua kia Panuitia e Te Toa Taki-
tini, hei whakatikatika i te panui a P. H. Tomoana i te
pepa o Mei, mo te patu pounamu, ko " Tawatahi " te
ingoa.    Ko tenei patu na Paengahuru.    No  te pakanga ki te
Tarata ka  riro  mai  i  Te  Okawhare,  ka  mau  te  ringa  o  Te
Hamaiwaho ki te patu kia '" Tawatahi."   Ka moe a Tiakitai i a
Heneiaurutia. ko te ingoa  iriiri ko Te Ruihi.    Ka tae mai a
Tiakitai ki Maungarake, ka heke tenei patu a " Tawatahi" kia
Tiakitai.    Ka whakatangohia a Te Teira Tiakitai ki te wahine,
no Ngati Kahungunu ki Turanga, ka heke a " Tawatahi " hei
tapaekuha  mo  Te  Teira.    Heoi ka  pakanga te Maori  me te
Pakeha ki a Te Kooti.    Tae rawa atu te taua a te Maori raua
ko te Pakeha ki te puni o Te Kooti, kua horo nga tangata o te
puni.   Ka kitea te patu nei e takoto ana ko Tawatahi.   Ka riro
i te Pakeha, ka riro i a Te Makarini.    He Minita a Te Makarini
no te Kawanatanga.    E tu   ana   a Karaitiana  Takamoana he
mema   Paremata.     Ka   tono   a   Karaitiana   ki   a   Te   Makarini
kia homai te oha a ona matua, mana e utu ki te moni.   Ka mea
mai a Te Makarini: "E Kara ko taku ano ka homai e koe hei
utu, ko taku mahara ko tan ake te homai maku."   Ka whakaae
a Karaitiana.    Ka hoatu kotahi te kahu Maori, ka riro mai a
" Tawatahi " i a Karaitiana i te tau o te Maehe o nga tangata
o Wairarapa.    He uhunga ka tae nga tangata o Wairarapa ki
Matahiwi.    Ka homai e Te Meihana a " Tawatahi " kia kite a
Ngaitahu.    Ka tangi nga tangata  o Wairarapa.    Ka mutu  te
tangi ka whakahokia te kupu ki a Te Meihana kia hoatu te patu
a " Tawatahi " ki a kite a Ngaitahu.    No te rongonga o Karai-
tiana kua hoki atu te patu ka puta tana kupu, " He aha i mauria
mai ai.   Mehemea a Anaru raua ko tona teina e hiahia ana ki te
mau, e pai ana. mana e hoki mai.'"   Heoi enei kupu.
Ka whakamarama ahau i te taha ki a Tiakitai. Ka mate a
Tiakitai, i muri mai ka mahara a Te Tatere kei te takoto hapa
ki runga i a Tiakitai a "Tawatahi." Ka utua e Te Tatere
e wha nga kahu Maori i a ngaitahu. Ka tae ki tona ra. ka riro
nga kahu nei i a Tamaihikoia. Ka haere a Tamaihikoia ki
Pitone ki te kainga i a Wi Tako i te Puni. Ka mahora atu nga
taonga o Tamaihikoia ka utua mai e era rangatira kotahi te
patu pounamu ko Kahotea te kakano. Ka riro mai i a Ngai
Tahu te patu-pounamu te utu o nga kahu e 4. Ka huaia te
ingoa mo te patu ko " Tawatahi Tuarua." Kei a matou a takoto
ana tea noa ki tenei ra.

12 12

▲back to top


12TE TOA TAKITINI          Hurae 1, 1923
Hei konei mutu ai taku whakamarama i te tikanga o tenei
patu o " Tawatahi tuatahi." He kahurangi te kakano. Ko
" Tawatahi tuarua," haere ai te kakano ma i roto i te kakariki
me te namunamu. Ka kiia tona ingoa he Kahotea.
Heoi ano,
—Naku na Meiha Tunuiarangi.
Pukehou, H.B.,
June 25, 1923.
Ki te Etita, Te Toa Takitini, Hastings.
EHOA tena koe.    Tena tetahi pukapuka hei perehi mau ki
te pepa mo Hurae.
He mea nui ki ta matou whakaaro ko nga tangata
katoa o te Komiti whakahaere te Healing Mission ki tenei
Pihopatanga kia rongo te iwi Maori ki tenei mahi nui a te Hahi,
kia mohio ai nga turoro Maori ki nga haeretanga o J. M. Hickson,
me kore ratou e hiahia ki te ora mo ratou. Ehiahia nui ana
te Pihopa kia panuitia tenei take nui ki tona iwi Maori puta
noa i te Pihopatanga. Koia i tukua ai nga kupu ki a koe:
ma Te Toa Takitini e hari ki te iwi Maori.
Heoi ano.
NA AATA WIREMU.
TE MIHANA WHAKAORA.
HEMI MUA HIKIHANA.
(J. M. HICKSON.)
HE tangata tera e haere mai ana i tenei tau ki te whakahaere
tetahi tikanga nui a te Karaiti ki waenganui i a tatou,
ara i te karakia whakaora turoro.
He tikanga tuturu tenei na te Hahi a te Karaiti i te timatanga
o te Rongo Pai, i roto hoki i nga rau tau e toru i muri iho i nga
Apotoro. No muri mai ka ngaro haere, otira kihai i ngaro rawa,
a i roto i enei ra e whakahoutia ana ano. e rangona ana e kitea
ana hoki nga mahi whakamiharo e mahia ana e te Karaiti i
runga i tona mana whakaora nui.
E rua nga take nui e haere mai nei a Te Hikihana ki konei.
(1) He whakaohooho tana i te Hahi, kia maharatia ai te
whakahau marama a te Karaiti " kia whakaorangia nga tu-
roro," kia rongo ai tatou ki tana whakahau ana, kia whaka-
pono ai tatou kei te ora tonu a te Karaiti kei te mau tonu
hoki tona mana whakaora i tenei wa.
(2) He whakaora tana i nga turoro e huihui ki te karakia,
ara he whakapa tana i ona ringaringa ki runga ki a ratou me
te inoi atu ki a Ihu Karaiti kia whakaorangia ratou. He toko-
maha hoki te hunga e whakaorangia ana: ma te whakapono
a ngakau o te turoro ka whiwhi ai ia.
He tino mana whakaora ano ta te Hikihana he pera me ta

13 13

▲back to top


Hurae 1,1923TE TOA TAKITINI                                  13
Paora i korero ra ki te hunga o Koriniti (1 Korin. 12, 9) : otira
ki tana ki ehara i a ia ake te mana, engari e mohio ana ia e mahi
tahi ana a te Karaiti me ia, e whakaputa ana hoki tera i tana
mana whakaora metemea i roto i a ia ano i te paanga o ona
ringa ki nga turoro.
Ko taua mahi he tohutohu, he whakapa ringa i runga i te
Ingoa o Ihu, he inoi atu kia whakaorangia te turoro e te Karaiti.
He tangata motuhake a te Hikihana mo tenei mahi tapu, mahi
nui. I a ia e tamariki ana i paangia tona tuahine e te mate,
a whakaaro ana ia me whakapa ia i ona ringa ki runga ki te
turoro me te inoi atu ki te Atua mona, a ora ake ana ia. Te
kitenga a te whaea ka mea ia ki tana tama me tapae ia i a ia ano
me taua mana nui ki te Atua hei mea e whai kororia .ai te Atua.
A, mai o reira, he tuku whakarere tana i a ia, me tona oranga,
me tona kaha, ki te Ariki me kore e taea te whakahou ano i te
mahi Whakaora turoro i roto i te Hahi.
He roa te wa e mahi ana ia i Ranana i raro i te Pihopa o
reira. No te tau 1919 ka timata ia te kauwhau haere ki nga iwi
nui o re ao, kia mahara ai te tangata ehara itemea mo te taha
ki te wairua anake, engari mo te tinana hui tahi ki te wairua,
te mahi whakaora a te Karaiti. I roto i nga tau ka pahure
nei kua tae atu ia ki Amerika, Inia, Haina, Tiapana, Awherika
me etahi atu whenua. Kei Australia inaianei e mahi ana, he
mea tone na nga Pihopa o reira, he nui hoki te whakamihi ki a
ia i to ratou kitenga i nga mahi me te pai o te haere o te karakia,
i nga turoro hoki kiia ora ake i o ratou mate —mate wairua, mate
hinengaro, mate tinana. Kua whakaorangia te kapo, te turi, te
wahangu, te pararutiki, te kopa, te ngoio, te hukiki, me era atu
mate. Kua peia atu nga rewera.
Na nga Pihopa katoa o Niu Tireni ia i karanga kia whiti mai
ki konei; a ka timata te mahi ki Akarana Oketopa 1 ki 5; ki
Hamutana (Hamilton), Oketopa 8-12; ki Turanganui, 16-19;
Nepia, 22-26; Pamutana, 29 ki Nowema 2; Poneke, Nowema
5-9. Katahi ka whiti atu ki te Waipounamu.
Ma te whai tikiti ka uru ai te turoro ki te Karakia Whakaora.
Ki te hiahia nga turoro Maori kia uru ratou me korero wawe
ki o ratou kai tirotiro, minita Maori ranei, a ma era e whakaatu
ki nga Kai-whakahaere o nga mihana.\_\_\_\_\_
Mo te Mihana ki Turanganui me whakaatu wawe kia Atirikona
Hapata Wiremu; mo to Nepia ki ahau tonu.
Ki te hiahia nga minita Maori o te Pihopatanga o Waiapu ki
nga pukapuka whakamarama i tenei mahi me tono ki tetahi o
maua, kia Atirikona Chatterton ranei.
Kei a Atirikona Hokena raua ko Rev. W. G. Williams, te
tikanga mo nga Maori o te Pihopatanga o Akarana, me to
Poneke.

14 14

▲back to top


14TE TOA TAKITINI               Hurae 1,1923
Kia puta tonu he inoi ki te Atua mo tenei mahi nui, mo
te Hikihana, mo nga turoro hoki. Kaua e whakaroa. Etata
mate, e roa taihoa.
ARTHUR F. WILLIAMS, Pukehou, H.B.,
Hekeretari mo nga Mihana Whakaora.
HE INOI.
ETE Matua kaha rawa, i tonoa mai e koe tau
Tama   kotahi    hei    whakakite    mai   ki   te
tangata i tou aroha nui me te kaha o tou
mana Whakaora; tohutohungia matou e tou Wai-
rua Tapu kia tika ai ta matou whakarite i nga mea
katoa e pa ana ki te mahi whakaora turoro i roto i
tau Hahi, e ora ai nga mea mate.
Meinga kia tika te repeneta, kia nui te whaka-
pono, te aroha, me te tumanako o te ngakau ki te
ora, kia tau nui ai tau manaaki ki te mahi a tau
pononga a Hemi Mua Hikihana, kia tokomaha ai
au tamariki e whakaorangia—o ratou wairua hui
tahi ki o ratou tinana—kia tuku whakarere ai ratou
i a ratou ano ki te mahi i tau mahi. Ko Ihu
Karaiti hoki to matou Ariki.—Amine.
MARAMATAKA MO HURAE ME AKUHATA.
HURAE 8.—RATAPU 6 O TE TOKOTORU.
2 Ham.   1.     Mahi  14.'   2 Ham.  12,  1 ki 24.    Matiu 3.
15—RATAPU 7 O TE TOKOTORU.
1   Whpa. 21.     Mahi  18: 24 ki  19-21.
1 Whpa. 22.   Matt. 7, 7.
,,      22—RATAPU 8 O TE TOKOTORU.
1 Whpa  29: 9-29.    Mahi 22: 23 ki 23-12.
2 WHon.  1     Matt. 1 1.
„  25—(WENEREI). RA O HEMI, APOTORO.
„  29—RATAPU 9 O TE TOKOTORU.
1 Kingi 10, 1 ki 25.    Mahi 28, 1 ki 17.
1   Kingi   11,   1   ki   15.     Matt.   15,   1   ki  21.
AKUHATA 5—RATAPU 10 O TE TOKOTORU.
1  Kingi  12.    Roma 5.
1 Kingi 13.    Matt. 19, 3 ki 27.
12—RATAPU 11 O TE TOKOTORU.
1   Kingi   18.     Roma   10.
\_\_\_\_\_\_     1  Kingi  19.    Matt. 22: 41  ki 23; 13.
Kaore e hapa te ora o te rewharewha me te maremare i te
WOODS' GREAT PEPPERMINT CURE— 1/9, 2/9 patara.

15 15

▲back to top


Hurae 1,1923TE TOA TAKITINI        \_\_\_\_\_\_\_\_
TE KAUWHAU A PIHOPA ATARIA I TE
PAKIPAKI HUNE 16th, 1923.
' Kahore koutou e matau he whare to koutou tinana no te
Wairua  Tapu.''——1   Kori-   6-19.
Ko   te  tikanga   o  te  kupu   *' Church,"   mo  te  tangata,   kaore   n
whare.     Kia noho te Wairua Tapu ki nga ngakau o nga tangata,
noho huihui aua tangata ki te whare-karakia, katahi ka kiia taua hx
nga he " Church," ara he Hahi.     Ma te tapu o nga ngakau o te h
e tomo ana ki te Whare-karakia, e tapu ai taua whare.     Kua neke
i   te   rau-tau   inaianei   te   taenga   tuatahi   mai   o   nga   Kai-kauwhau
Rongo-pai  ki  te  iwi  Maori.     I  tera  wa  e  noho  ana  o  koutou  tipi
roto i te pouritanga .  Tukuna mai ana e te Atua ana pononga hei
i   te   maramatanga   ki   a   koutou,   ara   a   Te   Matenga    (Marsden),
Wiremu,   Pihopa   Herewini   me   etahi   atu.      Whakarerea   ake   o   :
kainga,  me o ratou whanaunga kia rongo ai te iwi Maori ki nga
o te whakapono.    Kua pakeketia koutou ki roto ki te whakapono.
tae tenei ki te wa e tika ai kia utua e koutou a koutou nama.    I a ke
e noho ana i roto i te pouritanga ka tukuna mai e te Atua ana ka
ka  whiwhi  koutou  i   te  maramatanga.     Ko   tena   maramatanga   kai
homai  hei  pupuri  ma  koutou  ki  a  koutou  anake,   engari  ma  kout
tuku ki era iwi o te ao, e noho mai nei i roto i te pouritanga.     Tu
to koutou maramatanga kia tiaho ki Meranihia, ki Inia, ki era atu
o te ao.    Koira te huarahi e ea ai ta koutou nama.
1 toku Pihopatanga e ono miriona katoa nga tangata. Engari k
rau mano tonu nga karaitiana. E tae ana ki te 10,000 nga tangi
uru ana ki te Hahi i ia tau i i tau. Ka nui ke atu mehemea i tokoi
atu nga kai-kauwhau. I tetahi iriiritanga neke atu i te 400 nga tai
i iriiria e matou i te ra kotahi, he mea iriiri rumaki ki roto ki te
Hei tohu tenei mo te tokomaha o nga Inia kei te rapu i te maramat
o Te Karaiti.
Kei te karangatia e te Atua nga iwi katoa o te ao ki tana Hahi,
iwi   me  ona  ahuatanga,   kei   te   karangatia   e ia.     Mauria   mai  a   ko
taonga, whakatapua ki te Atua.     Kanui  taku whakamiharo ki te 
ara ki te Teepu Tapu,  e mau mai nei  nga whakairo,  me era  atu :
whakamiharo a o koutou tipuna.    Kia mau ki nga taonga rangatira
koutou matua.     Whakatapua ki te Atua.     Ko taku hiahia kia tupu
te Hahi i  roto i a koutou.     Ka kaiponu  koutou  i  te maramatanga
Atua, ka mate koutou.     Ki te kaha koutou ki te tuku i te Rongop
era atu iwi  e noho  mai   nei  i   roto  i  te pouritanga,  ko  te huarahi
e tupu  ai   nga  mahi   a  te  Atua  i   roto  i   te  iwi  Maori.     Kia   maha,
te aroha o te Atua  ki  a koutou  i  te wa  i  noho  ai koutou  i  roto
pouritanga.     No reira ko taku kupu ki a koutou, utua ta koutou r
ki te Atua.

16 16

▲back to top


16.       TE TOA TAKITINI               Hurae 1,1923
TE AROHA O RANGI/NUI KIA
PAPATUANUKU.
MO TE MARAMA O MAEHE ARA O TE RUA-O-TAKURUA
O TE TAU 1923.
Ko Puangahari te whetu kei te arataki i te matao i te ua i te huka o
tenei wa. Nga whakaaturanga a te marama mo nga pai me nga kino o
enei  ra e 31. 1 waenganui o te u «.. te i4 o nga ra ke huka ke ua.
I waenganui o te 1 4 ki te 2 1 he huka Ke ua ano I waenganui o te 2 I
ki te 28 he ua matao he huka.
:         "     (TE AHUA HE MARAMA MATAO HE NUI TE UA.)
V.    RATAPU.—TUA-RIMA MURI IHO O TE TOKOTORU.
2.. ..MANE.    Korekore-te-whiwhia.—He ra kino.
5.     TUREI.     Korekore-te-rawea.—He  ra kino.
" 4."     WENEREI.     Korekore-hahani.—He ahua ngawari tenei  ra.
  5,     TAITE.     Korekore-piri-ki-tangaroa.——I   te   ra  poupou "ki   te   ra   to
...he  pai.
6.     PARAIRE.    Tangaroa-a-mua.—Ka kai te ika i tenei ra.
' -7.     HATAREI.      Tangaroa-a-roto.—Ka   kai   te   ika,   he   aho   poupou
.    . .•       tenei. -    -
8. RATAPU.—TUA-ONO O TE TOKOTORU.
 9.   MANE.     Otane.—Whakamatauria te tuna i tenei po.
10    TUREI.    Orongonui.—He ra pai tenei.-
1 1..     WENEREI.     Mauri—Kua  hinapouri inaianei.     I  te ata  he pai.
12.  TAITE.    Omutu.—He ra kino tenei.
13    PARAIRE    Mutuwhenua.—He ra kino rawa, kua mate te marama.
He mataitai.
14.     HATAREI.      Whiro.—Ka   kohiti   te   marama,    he   ra   kino.      Tai
pakihi i te ra poupou.
15    RATAPU—TUA-WHITU O TE TOKOTORU.
16   MANE.    Hoata.-—He ra pai tenei kua kitea nuitia ake te marama.
He mataitai.
17.     TUREI.  Ouenuku.—-Me whakahau te mahi,  he  poto te pai.
.1.8.     WENEREI.     Okoro.—I  te ra poupou ki  te  ra  to he pai.
'19.     TAITE.     Tamatea-ngana.——He   ra   kino   kei   te  kaha   rawa   te  au
i   te  moana.
20.     .PARAIRE.     Tamatea kai-ariki.—He  ra ahua  ngawari  tenei.
21.      HATAREI.     Huna.——Ka ngaro te kai  i tenei  ra,
22.    RATAPU.—KUA-WARU  O  TE TOKOTORU.
23. .   MANE.    Mauri.——Ii te ata ki te ahiahi he pai.
24.     TUREI.     Mawharu.——Me pouraka  te  koura  i  tenei  wa.
25.     WENEREI.     Ohua.—He  ra pai tonu tenei ki te pouraka.
26.     TAI 1 E.     Hotu.—Kua  kaha te  ngarungaru  o  te  moana.
27... PARAIRE. Atua.——He whakahaehae i te kai tenei ra. Kei tatahi
'"' "te mataitai.
28 HATAREI.     Turu.—-Pari tonu nga tai ata me nga tai ahiahi.     Kei
   tatahi te kai.
29.    RATAPU—TUA-IWA O TE TOKOTORU.
50  MANE. Rakaumatohi.—He ra pai kua tohia te marama. He
mataitai kei tatahi.
34.    TUREI.     Takirau.—I te ata ki te ra poupou he pai.
 KIA MATAARA TATOU.—Timata mai i te marama o Mei tae noa
ki te mutunga or tenei marama  e kiia ana koia  tenei ko te wahanga  o
te hotoke a no taua wa    tae mai ki tenei kei te whakaatu a Matariki
i te ahuatanga mo te koanga tae noa ki te tau kei te heke iho, ara
mo runga i te nui o te kai o te kai-kore ranei o te wa. Kei te
whakaa-tu te whetu nei "a Puangahori i te nui o te matao mo tenei
marama Whakaatatia Te Kahui o Tautoru, he aha ra te kupu!